Προσκυνηματική εκδρομή Μακεδονία: "Στη Φύση του Κυρίου"

Η Νάουσα ή επίσημα η Ηρωική πόλη της Νάουσας, είναι χτισμένη στους πρόποδες του όρους Βερμίου και είναι το μεγαλύτερο σε πληθυσμό ορεινό αστικό κέντρο της Ελλάδας. Από το 1955 με βασιλικό διάταγμα χαρακτηρίζεται ως Ηρωική πόλη για τους αγώνες και τις θυσίες των κατοίκων κατά την περίοδο των απελευθερωτικών αγώνων του 1822. Σήμα κατατεθέν της πόλης είναι ο Πύργος του Ρολογιού, κοινώς «Ρολόι» που βρίσκεται μπροστά από το Δημαρχείο. Είναι δωρεά του βιομηχάνου Γεώργιου Αναστασίου Κύρτση, χτίστηκε το 1895 με πωρόλιθο και είναι ύψους 25 μέτρων. Ο μηχανισμός του πρωτότυπος και πρέπει να κουρδίζεται ακόμη. Τα παραδοσιακά κτίρια μακεδονικού ρυθμού που υπάρχουν στη Νάουσα καταλαμβάνουν συνήθως αρκετά μεγάλο όγκο και είναι διώροφα με εσωτερική αυλή. Είναι κατασκευασμένα από πωρόλιθους, πλιθιά και ξύλα. Δυστυχώς σήμερα διασώζονται ελάχιστα από αυτά. Συγκεντρώνονται σε διάφορες συνοικίες/γειτονιές της πόλης: Ενώ στα «Πουλιάνα» και στα «Μπατάνια» υπάρχουν τα μεγαλύτερα, αστικά κτίρια, στα «Αλώνια» κυριαρχούν οι μικρότερες λαϊκές κατοικίες. Από τα μεμονωμένα κτίρια άξια μνείας είναι τα σχολεία «Γαλάκεια» και «Σεφέρτζειο» και το «Λάππειο» Γυμνάσιο που ονομάστηκαν έτσι από τα ονόματα των δωρητών.

Η Έδεσσα (παλαιότερα ονομάζονταν παράλληλα και Βοδενά), βρίσκεται σε υψόμετρο 320 μέτρων. Είναι πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας και του Νομού Πέλλας. Στην πόλη είναι έντονο το υγρό στοιχείο (ποτάμια και καταρράκτες), γι' αυτό και οι ονομασίες της: Έδεσσα (wεδες στα φρυγικά ήταν το νερό ή πύργος στο νερό) και Βοδενά (voda στα σλάβικα είναι το νερό έχουν την ίδια ρίζα. Η σημερινή πόλη είναι κτισμένη στη θέση της ακρόπολης της αρχαίας πόλης. Οι περιορισμένες, προς το παρόν, ανασκαφικές έρευνες έχουν αποκαλύψει το αρχαίο τείχος και τμήμα της αγοράς. Από την πόλη έφερε αποίκους ο Μέγας Αλέξανδρος και επανίδρυσε την παλαιότερη Ορχόη της βορειοδυτικής Μεσοποταμίας σε Έδεσσα. Η πόλη είναι διάσημη για τους καταρράκτες που σχηματίζει ο ποταμός Εδεσσαίος ή Βόδας που ρέει μέσα από την πόλη. Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους στην Ελλάδα. Περιβάλλονται από το καταπράσινο πάρκο των καταρρακτών με αιωνόβια πλατάνια. Η παλιά μουσική παράδοση διατηρείται μέχρι τις ημέρες μας και στο τέλος κάθε καλοκαιριού ομάδες κανταδόρων διασχίζουν όλες τις γειτονιές της πόλης χαρίζοντας έναν ρομαντικό αποχαιρετισμό στην εποχή των διακοπών.

Η Καστοριά είναι η πρωτεύουσα του ομώνυμου νομού και βρίσκεται στο δυτικό άκρο της Δ. Μακεδονίας. Είναι χτισμένη πάνω σε χερσόνησο της ομώνυμης λίμνης, σε υψόμετρο 703 μ. ανάμεσα στα βουνά Βίτις και Γράμμο. Στην μακραίωνη ιστορία της, μιάμιση χιλιετία από κτίσεως και δύο χιλιετίες από οικήσεως, γνώρισε πολιορκίες και κατακτήσεις από Βουλγάρους, Νορμανδούς και Τούρκους, διατηρώντας όμως μέχρι σήμερα ένα σημαντικό αριθμό βυζαντινών εκκλησιών, κειμηλίων και αρχοντικών ως τεκμήρια της κατά καιρούς ακμής της, λόγω της επιτυχημένης εμπορίας και διακίνησης των γουναρικών σε σημαντικά κέντρα της Ευρώπης. Η περιοχή της Καστοριάς αποτέλεσε τον πυρήνα προετοιμασίας και δράσης του ένοπλου απελευθερωτικού Μακεδονικού Αγώνα. Ήδη από το 1867, όπως προαναφέρθηκε, ιδρύθηκε η Εθνική Επιτροπή. Αν και στην πόλη της Καστοριάς ήταν αναμφισβήτητη η κυριαρχία του ελληνικού στοιχείου σε αρκετά χωριά της υπαίθρου υπήρχε σταδιακή και αυξανόμενη βουλγαρική διείσδυση, μετά τη σύσταση της βουλγαρικής Εξαρχίας (1870) και ιδιαίτερα μετά τον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Φυσικό επακόλουθο ήταν να οργανωθεί και να ενταθεί η αντίσταση και να αναδειχθούν σημαντικές ιστορικές μορφές, όπως ο Παύλος Μελλάς, ο Γερμανός Καραβαγγέλης και ο Ίων Δραγούμης. Η Καστοριά με τις 72 εκκλησίες της είναι η μόνη πόλη στην Ελλάδα που σώζει σε μεγάλο βαθμό αδιάλειπτα τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή μνήμη. Με εξαίρεση το Άγιον Όρος μόνο στην Καστοριά υπάρχουν φορητές εικόνες της Κρητικής Σχολής και μάλιστα πρώιμης χρονολογίας.

1η Ημέρα: Αθήνα – Βέροια - Νάουσα

Πρωινή αναχώρηση από Αθήναγια τη Βέροια. Επίσκεψη στην Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου στη Σκήτη Βέροιας. Σκαρφαλωμένη στους κατάφυτους πρόποδες των Πιερίων, με θέα τον μαγευτικό Αλιάκμονα, ξεπροβάλλει η Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου της «Σκήτης Βέροιας», 20 χιλιόμετρα από την πόλη. Από τα ιστορικότερα μοναστικά κέντρα του Μακεδονικού χώρου, υπάρχει σαν Ιερά Σκήτη από τον 9ο αιώνα, ενώ σαν μονή λειτούργησε τον 14ο αιώνα. Είχε ιδιαίτερη αίγλη και ασκήτεψαν ή πέρασαν από εδώ μεγάλοι Άγιοι της Ορθοδοξιας μας, όπως οι Γρηγόριος Παλαμάς, Διονύσιος ο εν Ολύμπω, Θεωνάς, Κοσμάς ο Αιτωλός, Αθανάσιος Πάριος, Όσιος Αντώνιος (πολιούχος Βέροιας) και Όσιος Θεοφάνης (πολιούχος Νάουσας).Το 1822 πυρπολήθηκε ολοκληρωτικά από τους Τούρκους και το μοναδικό κτίσμα που διασώθηκε είναι το παρεκκλήσιο της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο βράχο. Ανοικοδομήθηκε μέχρι το 1835, ανακαινίστηκε τα τελευταία χρόνια και έχει σήμερα 4 μοναχούς. Φυλάσσονται πάμπολλα λείψανα αγίων όπως του Ιωάννου Προδρόμου (φάλαγγα από τα δάκτυλα της χειρός του), Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Χαραλάμπους, Τρύφωνος, Βαρβάρας, Κοσμά και Δαμιανού, Νικολάου, Διονυσίου Αρεοπαγίτου, Αρτεμίου, Λουκά του αποστόλου κ.α. Ο Άγιος Κλήμης, επίσκοπος Αχρίδος (27/8), υπήρξε θρέμμα της μονής, η δε κάρα του θησαυρίζεται εδώ από τον 12ο αιώνα, σύμφωνα με την επιθυμία του ίδιου του Αγίου και μυροβλύζει.

Στη συνέχεια επίσκεψη στην Ι.Μ. Παναγίας Δοβρά. Η Μονή τιμάται στην Κοίμηση της Θεοτόκου, έχει ιδρυθεί τον 12ο αιώνα και ειλητάριο μάλιστα της Μονής, που χρονολογείται το 12ο αι., φυλάσσεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη των Αθηνών. Η Μονή λειτούργησε αδιάλειπτα μέχρι το 1822. Κατά την περίοδο της Επαναστάσεως υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα εθνικά και θρησκευτικά κέντρα της περιοχής. Εδώ αναπτύσσει τη δράση του ο γνωστός οπλαρχηγός Καρατάσσος και εδώ αντιμετωπίζονται επιτυχώς οι δυνάμεις των Τούρκων. Με την καταστροφή του 1822 η Μονή πυρπολείται και ο ηγούμενος της, ιερομόναχος Γεράσιμος, απαγχονίζεται. Το καθολικό που σώζεται σήμερα κτίσθηκε το 1844. Η Μονή επανιδρύθηκε το 1995 ως Ανδρώα Κοινοβιακή Μονή. Στους χώρους της Μονής λειτουργούν οι εκκλησιαστικές κατασκηνώσεις και το εκπαιδευτικό Κέντρο Βυζαντινών Τεχνών (αγιογραφία, ψηφιδωτό, ξυλογλυπτική και συντήρηση). Από το 2005 η αδελφότητα του μοναστηριού συνθέθηκε με τον νεοφανή Άγιο της Ρωσικής γης, Άγιο Λουκά τον Ιατρό και Θαυματουργό επίσκοπο Συμφερουπόλεως. Η Ιερά Μονή κατέχει ένα τεμάχιο Ιερού λειψάνο του Αγίου. Τα πολλά θαύματα και η έντονη παρουσία του Αγίου στο μοναστήρι και στην γύρω περιοχή έκαναν τον Άγιο αμέσως γνωστό και με πρωτοβουλία του Σεβασμιωτάτου και με την υποστήριξη ευλαβών χριστιανών εγείρεται η πρώτη μεγάλη εκκλησία προς τιμή του αγίου Λουκά του Ιατρού τουλάχιστον στην Ελλἀδα μέσα στον χώρο της Ιεράς Μονής. Κάθε Σάββατο τελείται Θ. Λειτουργία και κάθε Τρίτη το απόγευμα τελείται στον υπο κατασκευή Ιερό Ναό του Αγίου, εσπερινός και παράκληση και έχει την ευκαιρία ο κάθε πιστός να προσκυνήσει τα χαριτόβρυτα λείψανά του. Άφιξη στη Νάουσα, τακτοποίηση στο ξενοδοχείο και βόλτα στο Πάρκο του Αγίου Νικολάου. Δείπνο και διανυκτέρευση.

2η Ημέρα: Νάουσα – Έδεσσα - Νάουσα

Η προσκυνηματική εκδρομή στην Μακεδονία, ξεκινάει με πρωινή αναχώρηση του πούλμαν από την Αθήνα για την Μονή Τιμίου Προδρόμου Νάουσας. Το Μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου Νάουσας βρίσκεται ανάμεσα στη Νάουσα και το Γιαννακοχώρι και είναι χτισμένο σε μια γραφική και καταπράσινη τοποθεσία. Πιστεύεται ότι το μοναστήρι του Προδρόμου της Νάουσας κτίστηκε τον έβδομο αιώνα και είναι το παλαιότερο μοναστήρι της Νάουσας.Το μοναστήρι καταστράφηκε πολλές φορές μέσα στην πάροδο των αιώνων. Πολλές από τις καταστροφές οφείλονται στο σημαντικό ρόλο πού έπαιζε στην εθνική Ιστορία του τόπου. Από τα τούρκικα έγγραφα μαθαίνουμε πως το μοναστήρι του Προδρόμου πυρπολήθηκε το 1822. Σώθηκε μονάχα η εκκλησία που ανακαινίστηκε στα 1844, όπως μία επιγραφή μαρτυρεί στο δυτικό υπέρθυρο. Νέα καταστροφή υπέστη η μονή κατά το 1906, όταν πυρπολήθηκε από τους Βουλγάρους και καταστράφηκαν τα κελιά του. Αν και ξανακτίσθηκαν, δυστυχώς, αργότερα θα έχουν την ίδια τύχη το 1944, σε μία σύγκρουση των Ελλήνων της Εθνικής Αντίστασης με τα στρατεύματα κατοχής. Σήμερα η ιερά μονή του Προδρόμου Ναούσης με το παλιό αρχιτεκτονικό ναό ανακαινίστηκε από τη Μητρόπολη Βέροιας και Ναούσης και λειτουργεί ως γυναικεία μονή.

Στη συνέχεια αναχώρηση για την Ι.Μ. Αγ. Τριάδας Εδέσσης. Το μοναστήρι της Αγίας Τριάδας χτίσθηκε το 1865 και δεσπόζει στον κάμπο της Έδεσσας, δίπλα στον αρχαιολογικό χώρο. Μέρος του οικοδομικού υλικού που χρησιμοποιήθηκε είναι από τα τείχη της αρχαίας πόλης και από ρωμαϊκούς ενεπίγραφους βωμούς. Το μοναστήρι χτίσθηκε σε ερείπια παλαιότερης εκκλησίας, η οποία όμως είχε καταστραφεί από τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Η ανέγερση της μονής έγινε με έξοδα των κατοίκων της πόλης (συντεχνίες και μεμονωμένα άτομα ) ενώ το μοναστήρι στην συνέχεια απέκτησε από δωρεές μεγάλη περιουσία. Το 1942 η κτηματική του περιουσία χάνεται και λειτουργεί ως γυναικείο μοναστήρι έως σήμερα. Ο ναός είναι μία τρίκλιτη τρίκογχη βασιλική. Το υπερυψωμένο μεσαίο κλίτος φέρει τρεις πολυγωνικούς τρούλους, αριθμός που συμβολίζει την Αγία Τριάδα. Αξιόλογο θεωρείται το τέμπλο του 19ου αι και οι εντοιχισμένες επιτύμβιες στήλες των ρωμαϊκών χρόνων. Επίσκεψη στα Λουτρά του Πόζαρ στην Αριδαία. Απογευματινός περίπατος στην λίμνη του Άγρα και βόλτα στους καταρράκτες της Έδεσσας. Επιστροφή στη Νάουσα, δείπνο και διανυκτέρευση.

3η Ημέρα: Νάουσα - Καστοριά

Μετά το πρωινό μας θα αναχωρήσουμε από την Νάουσα για την όμορφη πόλη της Καστοριάς. Στη διαδρομή μας θα επισκεφθούμε τη Μονή του Γεννεθλίου της Θεοτόκου Κλεισούρας όπου ασκήτευσε η Γερόντισσα Σοφία και βρίσκεται σε υψόμετρο 970 μέτρα. Ιδρύθηκε περίπου στα 1314 από τον Κλεισουριώτη ιερομόναχο Νεόφυτο και ανακαινίστηκε το 1813 από τον Κλεισουριώτη ιερομόναχο της Μονής Ιβήρων του Αγίου Όρους Ησαΐα Πίστα μετά από όραμα της Παναγίας. Είναι ρυθμού τρίκλιτης ξυλόστεγης τρουλαίας βασιλικής με νάρθηκα και περιβάλλεται από ένα τεράστιο ορθογώνιο φρουριακό συγκρότημα, εντός του οποίου είναι κτισμένο το καθολικό. Κοσμείται με αξιόλογες τοιχογραφίες, έργα των Χιοναδιτών αγιογράφων Γεωργίου και Γεωργίου. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο χρυσώθηκε το 1772 από τον Κωνσταντίνο Κτίπα από το Λινοτόπι. Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα η Μονή φιλοξένησε και περιέθαλψε πολλούς Μακεδονομάχους με πρώτο τον Παύλο Μελά, αλλά και κατά τη διάρκεια της Κατοχής υπήρξε κρησφύγετο όλων ταλαιπωρημένων από τους Γερμανούς κατοίκων της περιοχής. Όταν το 1903 οι Τούρκοι έκαψαν το γειτονικό χωριό Βαρικό πολλοί κάτοικοί του βρήκαν καταφύγιο στο μοναστήρι. Από το 1993 λειτουργεί ως γυναικεία κοινοβιακή Μονή με ηγουμένη τη γερόντισσα Ανυσία, που μαζί με την υπόλοιπη μοναστική αδελφότητα προσπαθούν να «αναστήσουν» το σημαντικό αυτό λατρευτικό κέντρο της Δυτικής Μακεδονίας. Στα χρόνια που στη Μονή δεν υπήρχε μοναστική αδελφότητα και οργανωμένη κοινοβιακή ζωή, ασκήτευσε η γερόντισσα Σοφία που καταγόταν από τον Πόντο. Ήρθε νέα και δούλευε πολύ ως τα βαθιά γεράματά της και την αγαπούσανε όλο το χωριό. Εκοιμήθη στις 6 Μαΐου 1974 και τάφηκε εκεί και θεωρείται αγία από πολλούς Δυτικομακεδονές που την γνώρισαν. Τα λείψανά της σώζονται στο μοναστήρι και εκτίθενται προς προσκύνηση στους επισκέπτες, αν το ζητήσουν από τις μοναχές.

Συνεχίζουμε και θα κάνουμε άλλη μια στάση στη Μονή Αγίων Αναργύρων Μελισσοτόπου Καστοριάς που βρίσκεται στις δασωμένες πλαγιές τού όρους Βιτσίου. Η παράδοση λέει ότι υπήρχε ένα θαυματουργικό αγίασμα της Παναγίας, που υπάρχει μέχρι σήμερα και αναβλύζει δεξιά του διάδρομου προς τους Ξενώνες και οι ντόπιοι κάτοικοι είχαν χτίσει έναν μικρό ναό του Αγ. Παντελεήμονα στη θέση αυτή, όπου ο Αλέξιος Α' Κομνηνός βρήκε ίαση μετά από ένα σοβαρό τραυματισμό κατά τις μάχες με τους Νορμανδούς του Ροβέρτου Γυισκάρδου και την εκδίωξη τους από το Δυρράχιο και την πόλη της Καστοριάς. Το 1457 οι Κωνσταντινοπολίτες μοναχοί Κοσμάς και Δαμιανός έφτασαν εδώ και ανασύστασαν τη μονή, που έκτοτε τιμά τους Αγ. Ανάργυρους. Έκτισαν εδώ νέο καθολικό και μερικά ακόμη κελιά, ενώ μετέφεραν μαζί τους ορισμένα ιερά κειμήλια και λείψανα αγίων από την Κωνσταντινούπολη, με σημαντικότερο το ξυλόγλυπτο τέμπλο της Παναγίας Βλαχερνίτισσας. Κατά τη διάρκεια των τραγικών γεγονότων του Μακεδονικού Αγώνα η μονή προσέφερε τα μέγιστα. Τον Αύγουστο του 1903 συγκεντρώθηκαν εδώ περίπου 5000 γυναικόπαιδα από τα γύρω χωριά με πρωτοβουλία του τότε Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανού Καραβαγγέλη για τη προσωρινή συντήρησή τους. Όμως, το φιλανθρωπικό έργο της μονής δεν σταματά εδώ, καθώς ήδη από τον 19ο αι. υπήρχε Ιερατική Σχολή και στη διάρκεια του 20ου λειτούργησε άσυλο ασθενών-απόρων ηλικιωμένων και παιδικές κατασκηνώσεις. Στον Εμφύλιο πυρπολήθηκε το καθολικό και καταστράφηκαν πολλά αρχεία της πλούσιας βιβλιοθήκης, με αποτέλεσμα η μονή να εισέλθει σε μια περίοδο παρακμής με μόνο μοναχό τον γέροντα Αμβρόσιο. Από το 1987 ξεκίνησε η ανασυγκρότηση και επέκταση της μονής, που διαθέτει πλέον πλήθος παρεκκλησιών και μια αξιόλογη βιβλιοθήκη. Άφιξη στην Καστοριά, τακτοποίηση στο ξενοδοχείο μας, δείπνο και διανυκτέρευση.

4^η Ημέρα: Καστοριά - Μετέωρα - Αθήνα

Αφού πάρουμε το πρωινό μας και κάνουμε μια περιμετρική βόλτα της εντυπωσιακής λίμνης της Καστοριάς, θα έχουμε ελεύθερο χρόνο στην υπέροχη πόλη με τα αμέτρητα βυζαντινά μνημεία. Αναχώρηση από την Καστοριά και διαμέσου Γρεβενών θα φτάσουμε στα Μετέωρα. Επίσκεψη στην Ι. Μονή του Αγ. Στεφάνου στα Μετέωρα. Το καθολικό της είναι αφιερωμένο στην μνήμη του Αγίου Χαραλάμπους, του οποίου η κάρα φυλάσσεται εκεί ως το πιο ιερό και θαυματουργό κειμήλιο. Ο βράχος της μονής του Αγίου Στεφάνου κατοικήθηκε από μοναχούς στα τέλη του 12ου αι. Σύμφωνα με πληροφορίες που σήμερα δεν είναι δυνατόν να επιβεβαιωθούν, πρώτος ιδρυτής της μονής, κατά το έτος 1191/2, φέρεται ο όσιος ασκητής ονομαζόμενος Ιερεμίας. Η κτηριακή συγκρότηση της μονής που ιδρύθηκε το 14ο αι. ολοκληρώθηκε στο 15ο και 16ο αι. Η μονή βρίσκεται στο νότιο άκρο της συστάδας των Μετεώρων, ακριβώς πάνω από την Καλαμπάκα. Η πρόσβαση στη μονή είναι πολύ εύκολη, αφού ένα μικρό πέτρινο γεφύρι συνδέει το σύγχρονο δρόμο στην είσοδο της μονής. Δεξιά και αριστερά της εισόδου αναπτύσσονται τα κελλιά της μονής. Στο ανατολικό τμήμα του περιβόλου βρίσκεται η εστία, ένα μικρό τετράγωνο θολωτό κτίσμα, ο στάβλος και άλλοι βοηθητικοί χώροι της μονής. Στα νοτιοανατολικά του περιβόλου βρίσκεται το παλαιό καθολικό της μονής και η τράπεζα, η οποία σήμερα στεγάζει το σκευοφυλάκιο- μουσείο της μονής. Το παλαιό καθολικό χρησιμοποιείται πλέον αποκλειστικά για λατρευτική χρήση των μοναχών και ανοίγει για προσκύνηση μόνο τις δύο ημέρες του χρόνου που πανηγυρίζει η μονή (27 Δεκεμβρίου και 10 Φεβρουαρίου). Στο βορειοδυτικό τμήμα του περιβόλου βρίσκεται το νέο καθολικό, το οποίο κτίστηκε το 1798, και ανήκει στον τύπο του τρίκογχου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού με ευρύχωρη λιτή στη δυτική του πλευρά και προστώο κατά μήκος της βόρειας πλευράς του ναού. Οι επιφάνειες των τοίχων του νέου καθολικού που ήταν μέχρι τη δεκαετία του 1980 ακόσμητες σήμερα κοσμούνται με έργα του γνωστού αγιογράφου της εποχής μας Τσοτσώνης. Άφιξη στην Αθήνα αργά το απόγευμα - βράδυ.