Προσκυνηματική εκδρομή: "Στα Μοναστήρια Της Παναγίας μας"
Στη συνείδηση της Ορθοδόξου Εκκλησίας η Παρθένος Μαρία κατέχει ιδιαίτερη και ξεχωριστή θέση, που είναι καρπός άδολης και καρδιακής αγάπης του λαού του Θεού προς το πρόσωπό της. Η θέση αυτή δεν την αυτονομεί, δεν την εξυψώνει υπερβαλλόντως και αναρμόστως, προκαλώντας εσωτερικές αμφιβολίες και αντεγκλήσεις, αλλά την καθιστά αυτή που ακριβώς είναι, σε σχέση πάντα με τον Ιησού Χριστό, τον Υιό και Θεό της.
Η Μαρία είναι Θεοτόκος, γιατί δεν γέννησε άνθρωπο κοινό, φθαρτό, κτιστό και θνητό. Δεν γέννησε έναν από τους μεγάλους μύστες της ανθρωπότητας, όπως ομολογούν άλλες θρησκείες και δοξασίες, δεν γέννησε έναν κορυφαίο Προφήτη και Διδάσκαλο σαν και πολλούς άλλους που έκαναν την εμφάνισή τους στην ιστορία, αλλά γέννησε «Χριστόν, τον Υιόν του Θεού τον Μονογενή, τον εκ του Πατρός γεννηθέντα προ πάντων των αιώνων». Γέννησε Χριστόν, Παθόντα, Σταυρωθέντα και ενδόξως Αναστάντα.
Αυτό το μοναδικό πρόσωπο τιμούμε και γιορτάζουμε τον Δεκαπενταύγουστο. Στις Εκκλησιές και στα Μοναστήρια της χτυπά η καρδιά όλων ημών των Ορθοδόξων Ελλήνων. Στην εικόνα της κατατίθενται οι πόνοι, οι καημοί και τα βάσανά μας έχοντας βεβαία την ελπίδα της αγάπης και της μεσιτείας της. Η Pilgrimtours.gr σχεδίασε ένα προσκυνηματικό οδοιπορικό σε μερικά από τα ομορφότερα και σημαντικότερα Μοναστήρια που είναι αφιερωμένα στη Χάρη Της:
1η Ημέρα: Αθήνα – Μάνδρα Αττικής – Σαλαμίνα – Νεμέα – Τρίπολη
Η προσκυνηματική εκδρομή στα Μοναστήρια της Παναγίας, ξεκινάει με πρωινή αναχώρηση του πούλμαν από την Αθήνα για την Μάνδρα Αττικής, όπου θα επισκεφθούμε ένα από τα ωραιότερα γυναικεία Μοναστήρια της Ελλάδος, την Παναγία Γοργοεπήκοο με την θαυματουργή εικόνα της. Τέσσερις Μοναχές ξεκίνησαν να κτίσουν ένα Μοναστήρι, ησυχαστήριο. Τον Ιανουάριο του 1965 ήρθαν στην Αθήνα, και έμεναν προσωρινά στο πατρικό σπίτι μιας εξ' αυτών. Μια μέρα ήρθε να τις επισκεφθεί μια γυναίκα. Η Ιφιγένεια Αναπλιώτου που είχε στην κατοχή της την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Γοργοεπηκόου, στο όνομα της οποίας θα αφιέρωναν το Μοναστήρι. Όταν οι μοναχές έμαθαν για την εικόνα, ευγενικά της ζήτησαν να τους την δωρίσει για το Μοναστήρι τους. Η Ιφιγένεια δέχτηκε και τον Αύγουστο του 1965 τους την δώρισε και έκαναν την πρώτη τους υπαίθρια Λειτουργία, στο Καπανδρίτι. Από εκείνη την ευλογημένη ώρα, το Εικόνισμα της Υπεραγίας Θεοτόκου, της Γοργοεπηκόου, βρίσκεται στα χέρια τους, και με την χάρη της και τη δύναμή της, κτίστηκε η Ιερά Μονή Μάνδρας.
Συνεχίζουμε για τα Μέγαρα όπου θα πάρουμε το καραβάκι για να πλεύσουμε στο όμορφο νησί της Σαλαμίνας. Εκεί θα επισκεφτούμε το Μοναστήρι της Παναγίας Φανερωμένης. Το Μοναστήρι βρίσκεται στην περιοχή Φανερωμένη του Δήμου Σαλαμίνας μέσα σε μια πευκόφυτη περιοχή. Η διαδρομή εώς εκεί σε παραπέμπει σε Ελβετικό τοπίο, με μόνη διαφορά οτι τα δένδρα κατεβαίνουν μέχρι την θάλασσα. Θα αισθανθούμε την ομορφιά του τοπίου να ενώνεται με την θρησκευτική κατάνυξη. Η Μονή είναι τρίκλιτη θολοσκέπαστη, βασιλικού ρυθμού με κεντρικό τρούλο και 4 πυργίσκους με πολεμίστρες. Εντός του χώρου του μοναστηριού υπάρχουν τρεις ναοί, του Αγίου Νικολάου όπου βρίσκεται η κάρα του του αναϊδρυτή της μονής, του Οσίου Λαυρεντίου, καθώς επίσης μπροστά στην ωραία πύλη ο τάφος του. O άλλος ναός των Αγίων Αποστόλων ο οποίος επαναοικοδομήθηκε το 1661, χρησιμοποιείται ως μουσείο όπου εκτίθενται λειψανοθήκες, ιερά σκεύη, χειρόγραφα, όπλα, ξίφη των αγωνιστών του 1821, κλπ. Ο τρίτος ναός που είναι αφιερωμένος στην Αγία Σοφία κτίστηκε το 1979. Στην αυλή του καθολικού της μονής βρίσκεται ο τάφος του Ιωάννη Γκούρα αγωνιστή του 1821. Το Μοναστήρι διαθέτει ξενώνα και διατηρεί γυναικείο οίκο ευγηρίας.
Συνεχίζουμε για τη Νεμέα όπου θα γνωρίσουμε το Μοναστήρι της Παναγίας των Βράχων. Η Μονή βρίσκεται γατζωμένη στο μέσον σχεδόν ενός απόκρημνου και βραχώδους όρους, το Πολύφεγγο, εντός του σπηλαίου υπάρχει το ναΰδριο και το καθολικό και σήμερα αποτελεί ιερό προσκύνημα πανελλήνιας ακτινοβολίας και σεβασμού. Ιδρύθηκε τoν 17ο αιώνα - βεβαίως είχε αρχίσει να κτίζεται αρκετά χρόνια νωρίτερα, αρχές του 16ου αιώνα - και το 1631 ανακηρρύσεται επίσημα Μονή με άδεια της Υψηλής Πύλης. Η Παναγία του Βράχου είχε μεγάλη συμβολή στον αγώνα της απελευθέρωσης του γένους. Η Ιερά Εικόνα φυλάσσεται σήμερα στο Μετόχι του Αγίου Αθανασίου για μεγαλύτερη προστασία. Χαρακτηρίζεται ως Παναγία του Πάθους. Δεξιά και αριστερά της μορφής Της και στο επάνω μέρος έχει ζωγραφισμένους δυο Αγγέλους γονυπετείς, φέροντες και σύμβολα του Πάθους. Τα θαύματά Της είναι πάμπολλα και έχουμε πάρα πολλές μαρτυρίες θαυματουργικών επεμβάσεων της Παναγίας. Θα καταλήξουμε στην όμορφη και ιστορική πόλη της Τρίπολης και στο ξενοδοχείο της διαμονής μας. Το βράδυ δείπνο και διανυκτέρευση.
2η Ημέρα: Βυτίνα – Βαλτεσινίκο – Παναγία Μαλεβή – Λεωνίδιο – Σπάρτη
Αφού πάρουμε πρωινό θα αναχωρήσουμε για την γραφική Βυτίνα, όπου θα προσκυνήσουμε στη Μονή της Παναγίας Κερνίτσης. Η Μονή ιδρύθηκε από τους αδελφούς Δήμο, Θεόφιλο και Συνοδινό Περτζοκολέα οι οποίοι το Μάρτιο του έτους 1116 έθεσαν το θεμέλιο λίθο καθ' ομολογία τους, ενώ οι πρώτοι μοναχοί προήλθαν από την Νυμφασία. Το όνομά της το πήρε από την ομώνυμη πόλη Κερνίτσα, η οποία αρχικά κατοικήθηκε από Σλάβους. Η μονή ως το 1940 κατοικούνταν από άντρες, αλλά από τότε μέχρι σήμερα μονάζουν γυναίκες. Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι το 1833 η μονή ανήκε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Επίσης σύμφωνα με φήμες τα χρόνια της Tουρκοκρατίας χρησιμοποιήθηκε σαν κρυφό σχολειό.
Συνεχίζουμε για το Βαλτεσινίκο, όπου και θα συναντήσουμε την Ιερά Μονή "Η Κοίμηση της Θεοτόκου" γνωστή και ως "Παναγία η Βαλτεσινιώτισσα" κτισμένη περίπου ενάμισι χιλιόμετρο από το Βαλτεσινίκο. Παλιά σφραγίδα της αναφέρει ως ημερομηνία ιδρύσεως της το 1625. Πυρπολήθηκε τουλάχιστον δύο φορές από Τουρκαλβανούς γύρω στα 1770 και από τον Ιμπραήμ το 1826. Παρ΄ όλες τις καταστροφές ένα σημαντικό μέρος της αγιογραφήσεως διασώζεται μέχρι σήμερα. Ο Βαλτεσινιώτης Μοναχός Δανιήλ διατηρεί το Μοναστήρι ανοικτό και φιλόξενο για τους πολυάριθμους επισκέπτες του. Η εκκλησία εορτάζει τον Δεκαπενταύγουστο με πανηγύρι, οπότε συγκεντρώνεται αρκετός κόσμος από τα γύρω χωριά για να προσκυνήσει την Παναγία. Από παλιά οι κάτοικοι θεωρούν την ταπεινή αυτή εκκλησούλα της Παναγίας σαν προγονική κληρονομιά και θείο δώρο. Η θέση του μοναστηριού προσφέρει θαυμάσια θέα προς τις κορυφές του Ερύμανθου και του Χελμού, το Στρεζοβίκο, το Λαστοβούνι, το Γλογοβίτικο και τα Καλαβρυτοχώρια.
Στη συνέχεια θα περάσουμε από τη Μονή Παναγίας Κανδήλας. Σφηνωμένη μέσα στη σπηλιά ενός αγέρωχου βράχου, η Μονή της Κανδήλας δεσπόζει μεγαλόπρεπη πάνω από την πανάρχαιη μνήμη του Ορχομενού. Μπροστά της απλώνεται η πεδιάδα της Κανδήλας και του Λεβιδίου ως τη δύση και τις βορινές προεκτάσεις του Μαινάλου.
Θα συνεχίσουμε για να φθάσουμε στην Παναγία την Μαλεβή. Είναι η πιο φημισμένη μονή της Κυνουρίας και προσελκύει μεγάλο αριθμό προσκηνητών. Χτισμένη στις πλαγιές του Πάρνωνα και σε υψόμετρο 950μ. περιβάλλεται από δάσος της σπάνιας και προστατευμένης ποικιλίας του δενδρόκεδρου. Προεπαναστατικά το μοναστήρι αποτέλεσε καταφύγιο των κλεφταρματολών. Ανάμεσά τους ήταν και ο καπετάνιος Ζαχαριάς ο Βαρβιτσιώτης. Από το 1802 μέχρι το 1805 η Μονή ανοικοδομήθηκε με εργασία και δαπάνες των κατοίκων της περιοχής. Κατά την επανάσταση χρησιμοποιήθηκε σαν νοσοκομείο και σαν στρατόπεδο. Το 1825 καταστράφηκε μερικώς από τον Ιμπραήμ που κατά τη διάβασή του εκεί συνάντησε αντίσταση. Μετά την απελευθέρωση ανακαινίστηκε. Το καθολικό της Μονής είναι μικρός μονόκλιτος σταυρεπίστεγος ναός με τρούλο και περιέχει την εικόνα της Παναγίας, η οποία θεωρείται ότι είναι έργο του 1360. Η εικόνα θεωρείται θαυματουργή και πλήθη προσκυνητών συρέουν κάθε χρόνο για να την προσκυνήσουν. Στον περίβολο της μονής έχει κτιστεί νέος επιβλητικός ναός αφιερωμένος στην Παναγία. Δίπλα από τη μονή βρίσκεται η όμορφη μικρή εκκλησία του Οσίου Νείλου. Το συγκρότημα της μονής περιλαμβάνει επίσης μεγάλη νεόδμητη πτέρυγα με ξενώνες και άλλους βοηθητικούς χώρους.
Θα περάσουμε από το Άστρος και παραλιακά θα φτάσουμε στην Μονή Παναγίας Ελώνας στο όμορφο Λεωνίδιο. Η Μονή είναι χτισμένη σε μία απότομη πλαγιά του Πάρνωνα. Η θέση της προσφέρει εξαιρετική θέα στη γύρω περιοχή. Η είσοδος στη Μονή γίνεται μέσα από μια τοξωτή είσοδο και ακολουθούν διάδρομοι που οδηγούν στις πύλες της μονής. Το Καθολικό είναι κτισμένο το 1809. Το πέτρινο καμπαναριό κατασκευάστηκε το 1831. Στο εσωτερικό του Καθολικού υπάρχει ξυλόγλυπτο τέμπλο, άγια λείψανα, ευαγγέλια, ιερά κειμήλια και πολλά αφιερώματα. Η ιερά εικόνα της Παναγίας της Ελώνας που φυλάσσεται εκεί, είναι έργο του Αποστόλου Λουκά (μια από τις 70 εικόνες που αγιογράφησε). Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας και συγκεκριμένα το 1822 έδωσε στην Πελοποννησιακή Γερουσία δεκαπέντε χιλιάδες γρόσια για τις ανάγκες του έθνους. Επίσης οι μοναχοί της πήραν μέρος σε πολυάριθμες μάχες. Όμως το ελεύθερο ελληνικό κράτος με το διάταγμα του 1833 έδιωξε τους μοναχούς της και πήρε την περιουσία της. Όμως η χάρη της Παναγίας βοήθησε και έτσι άρχισε να ευδοκιμεί και πάλι από το 1972 και σήμερα διαθέτει μερικές μοναχές. Τέλος, θα κατευθυνθούμε στην όμορφη Σπάρτη, και στο ξενοδοχείο της διαμονής μας. Δείπνο και διανυκτέρευση.
3η Ημέρα: Σπάρτη
Μετά το πρωινό μας θα επισκεφτούμε τα Μοναστήρια στην περιοχή της Σπάρτης με τις θαυματουργές εικόνες της Παναγίας μας. Πρώτος σταθμός μας η Μονή Παναγίας Φανερωμένης στην Αναβρυτή που ιδρύθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα από τον Αρχιμανδρίτη Αθανάσιο Λαδόπουλο. Η παράδοση λέει ότι όταν επέστρεφε από ένα μύλο είδε τα ζώα του να σταματούν εμπρός σε ένα φίδι. Όταν αυτό χάθηκε είδε σε όραμα την Παναγία η οποία του είπε να σκάψει στο λόφο για να βρει την εικόνα της και να φτιάξει εκκλησία στο μέρος αυτό. Έσκαψε στο λόφο και βρήκε την εικόνα, η οποία βρίσκεται σήμερα στην εκκλησία της Φανερωμένης. Η μονή αρχικά είχε Ναό και δύο κελιά. Το 1907 κτίστηκε η μεγάλη εκκλησία σε μαγευτική τοποθεσία σε απόσταση 2,5 χλμ από το χωριό. Μετά το θάνατο του Αρχιμανδρίτη Λαδόπουλου η Μονή Φανερωμένης εντάχθηκε στη Μονή των Αγίων Τεσσαράκοντα ως μετόχι της. Το 1943 οι Γερμανοί κατέστρεψαν τη μονή εκτός από το ναό. Μετά την ανοικοδόμησή της διαθέτει τρία συγκροτήματα αιθουσών και κελιών και επιβλητικό καμπαναριό.
Στη συνέχεια θα περάσουμε από τη Μονή Παναγίας Κούμπαρης που βρίσκεται σε ένα προβούνι του ανατολικού Ταϋγέτου. Ανήκει στο δημοτικό διαμέρισμα της Παλαιοπαναγιάς. Πιθανολογείται ότι το όνομα Κούμπαρης ανήκει στον ιδρυτή του μοναστηριού ή στο χορηγό της αγιογράφησης. Η μονή «ανηγέρθη εκ βάθρων γης» το 1602, όπως αναφέρει η επιγραφή στο υπέρθυρο. Τον ίδιο χρόνο έγινε και η αγιογράφηση του ναού. Κατά τη διάρκεια των Ορλωφικών (1769-1780) γνώρισε δύσκολες μέρες από τους Τουρκαλβανούς εισβολείς. Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης κάηκε από τις δυνάμεις του Ιμπραήμ. Στα χρόνια του Όθωνα η μονή διαλύθηκε και υπήχθη στη μονή της Γόλας. Από τότε η μονή είναι κλειστή. Το καθολικό της μονής είναι ναός μονοκάμαρος. Στο μέσο της δυτικής πλευράς υψώνεται το μονόλοβο κωδωνοστάσιο, το οποίο στηρίζεται σε υπερυψωμένη δράση. Ο ναός είναι κατάγραφος. Οι τοιχογραφίες έχουν υποστεί φθορές από την υγρασία και από τους καπνούς των κεριών. Στην επιγραφή στο υπέρθυρο γράφει: «το έργον εν γράμμασι ου λέγω» (δεν αναφέρω δια γραπτών λόγων τίνος είναι το έργο), δηλώνοντας σαφώς ότι ο αγιογράφος θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του. Νεότεροι μελετητές υποστηρίζουν ότι το ναό αγιογράφησαν δύο σημαντικοί ζωγράφοι από το Ναύπλιο, τα αδέρφια Δημήτριος και Γεώργιος Μόσχος.
Επόμενος σταθμός μας η Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, επονομαζομένης Ζερμπίτσας με το Σλαβικής προελεύσεως τοπωνύμιο να την συνοδεύει όπως αναφέρεται στην κτιτορική της επιγραφή και σε ιστορικά έγγραφα. Σύμφωνα με την επιγραφή, η οποία ευρίσκεται στο υπέρθυρο της Βασιλικής Πύλης του εσωτερικού τού Ιερού Καθολικού, η Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή ανεγέρθηκε το 1639 και αγιογραφήθηκε το έτος 1669. Οι τοιχογραφίες είναι τεχνοτροπίας μεταβυζαντινής. Η θαυματουργός κτητορική Εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου, της Κυρίας Ζερμπίτσης, είναι ενθρονισμένη στο αριστερό προσκυνητάρι του κυρίως Ναού και βρίσκεται εντός ξύλινου κιβωτίου, πλαισιωμένη από αργυρή επένδυση. Η όλη μοναστηριακή διάταξη είναι τύπου αγιορειτικού και μοιάζει με μικρογραφία πόλεως. Διατηρεί δε, πολλά από τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής μοναστηριακής αρχιτεκτονικής και ορθώνεται με ένα ήρεμο μεγαλείο ανάμεσα από κυπαρίσσια, βελανιδιές, μαμουκαλιές και ελαιόδεντρα. Η Μονή είναι κτισμένη σε μια περίβλεπτη τοποθεσία στην κορυφή ενός λοφίσκου του Ταϋγέτου και χαρίζει στον επισκέπτη του μοναστηριού μια σπάνια απόλαυση γιατί από εκεί μπορεί να χαρεί όλα τα θέλγητρα της πανέμορφης κοιλάδας του Ευρώτα. Ατενίζοντας προς δυσμάς, βλέπουμε τη ψηλότερη κορυφή του περήφανου και επιβλητικού Ταϋγέτου.
Τη Μονή Γόλας θα επισκεφθούμε στη συνέχεια. Το Μοναστήρι είναι κτισμένο σε υψόμετρο περίπου χιλίων μέτρων στον Ταύγετο, δυτικά του Μοναστηριού εκτείνεται πυκνό ελατόδασος, στα βόρειά του βρίσκεται η Κουμουστά, ενώ όλη η γύρω περιοχή είναι γεμάτη από καστανιές πεύκα και έλατα. Άξιο προσοχής στις τοιχογραφίες είναι ο τρούλος του Ναού, όπου εκεί ο Παντοκράτορας δεσπόζει επιβλητικά στο κέντρο και ακολουθούν τέσσερις ζώνες κύκλωθεν αυτού, στις οποίες απεικονίζονται στην πρώτη οι Αγγελικές τάξεις από δώδεκα Αρχαγγέλους, στην δεύτερη σκηνές από των κύκλο της ζωής Θεοτόκου, στην τρίτη 14 ολόσωμοι προφήτες και στην τέταρτη ζώνη στο μεν δυτικό τμήμα παριστάνεται το θέμα "'Ανωθεν οι Προφήται" και στο ανατολικό "Εγώ ειμί η άμπελος και υμείς τα κλήματα".
Επόμενος σταθμός μας η Μονή της Παναγίας Γιάτρισσας. Μέσα σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία και σε υψόμετρο 1040 μέτρων είναι χτισμένη η Μονή της Παναγίας της Γιάτρισσας που είναι τόσο πολύ δεμένη με την ιστορία και τις ζωές των κατοίκων των Βαρδουνοχωρίων. Η ακριβής χρονολογία ίδρυσης της Μονής δεν είναι ιστορικά επιβεβαιωμένη. Αυτό που όμως είναι σίγουρο είναι ότι στα προ Χριστιανικά χρόνια στο ίδιο σημείο ήταν η θέση ναού αφιερωμένου στην θεά Αθηνά. Ο Ναός ερήμωσε για αρκετά χρόνια, λόγω πολέμων, επιθέσεων πειρατών κλπ., έως και το 1632 περίπου, όταν ο Κυριακούλης Ηλιαφέντης, από πλούσια οικογένεια της Καστάνιας, και η γυναίκα του Μαρία, αποφάσισαν να μονάσουν για να αποφύγουν την κατακραυγή όντας άτεκνοι και να φτιάξουν μονή και κελιά στα ερείπια του παλαιού ναού. Σύμφωνα μάλιστα με τον θρύλο η Μαρία Ηλιαφέντη έμεινε έγκυος την αμέσως επόμενη χρονιά από την οικοδόμηση του Ναού ενώ γέννησε και δεύτερο παιδί ένα χρόνο αργότερα. Από τότε και ως τις ημέρες μας η Παναγία η Γιάτρισσα είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την καθημερινή ζωή αλλά και την ιστορία της Βαρδούνιας. Το απόγευμα αργά επιστροφή στο ξενοδοχείο μας στη Σπάρτη. Δείπνο και διανυκτέρευση.
4η Ημέρα: Βαλύρα – Πύργος Ηλείας – Βαρθολομιό – Κυλλήνη – Λάνθιο – Ολυμπία
Μετά το πρωινό μας θα ακολουθήσουμε την πανέμορφη διαδρομή από Σπάρτη μέσω Καλαμάτας για τον Πύργο Ηλείας. Στη διαδρομή μας θα επισκεφθούμε τη Μονή Βουλκάνου στην Βαλύρα. Το τεράστιο και μεγαλοπρεπές ιστορικό Μοναστήρι του Βουλκάνου, το οποίο ιδρύθηκε το 17ο αιώνα, πήρε το όνομά του "Βουλκάνος" και παλαιότερα "Βουρκάνο", "Δορκάνο" και "Βουλκάνη", κατά πάσα πιθανότητα από βυζαντινό άρχοντα ή κτίτορα, στον οποίο ανήκε η περιοχή πέριξ του όρους Ιθώμη. Υπάρχει παράδοση ότι η Μονή της Κορυφής κτίστηκε στις αρχές του 8ου αιώνα, γύρω στο 725 από εικονολάτρες Μοναχούς, εκεί όπου ευρέθη η σεπτή Εικόνα της Παναγίας μας, κρεμασμένης σ' ένα πουρνάρι και με τη συντροφιά ενός αναμένου καντηλιού αλλά και άλλη παράδοση, που αναφέρει ότι κτίτοράς της είναι ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β΄ ο Παλαιολόγος (1282-1328). Η Μονή Βουλκάνου ανέκαθεν υπήρξε ανδρική και ποτέ δεν σταμάτησε η λειτουργία της. Σήμερα αποτελεί το μοναδικό ανδρώο Κοινόβιο της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας.
Φτάνοντας στον Πύργο θα επισκεφτούμε την Μονή Παναγίας Εισοδιώτισσας στο χωριό Άγιος Ιωάννης, όπου λειτουργεί σχολή αγιογραφίας και βυζαντινής μουσικής. Στη συνέχεια θα φτάσουμε στην Ιερά Μονή Σκαφιδιάς που βρίσκεται δίπλα από τα καταγάλανα νερά του Ιονίου, στις εκβολές του ποταμού Ιάρδανου. Έκθαμβος θα μείνει ο επισκέπτης αντικρύζοντας από μακριά το μεσαιωνικό φρούριο που το περιστοιχίζει. Το μοναστήρι της Παναγίας της Σκαφιδιώτισσας, από την οποία πήρε το όνομα, κτίστηκε το 10ο αιώνα μ.χ. εκτός από την αξιόλογη αρχιτεκτονική του, έχει και πολλούς θησαυρούς, όπως ιερά σκεύη, άμφια, λειψανοθήκες, στολές, όπλα, εικόνες, νομίσματα, αναθήματα και το λάβαρο της Μονής από χειροκέντητη εικόνα με αφιέρωση στην Παναγία. Σημαντικό είναι το αρχείο της Μονής και η βιβλιοθήκη με πολλά χειρόγραφα βιβλία, που αναφέρονται σε λειτουργικά, μουσικά, αγιογραφικά και άλλα θέματα, αλλά και στην ιστορία της Μονής και τη συμμετοχή της στην Ελληνική Επανάσταση του 1821.
Επόμενος σταθμός μας η Μονή της Παναγίας Ελεούσης που βρίσκεται κοντά στο χωριό Λυγιά και μέσα σε ένα βαθύ καταπράσινο φαράγγι. Δίπλα είναι μια σπηλιά με σταλακτίτες που το νερό της θεωρείται αγίασμα. Κτίστηκε τον 9ο μ.Χ. αιώνα και πήρε το όνομα από την εικόνα της Παναγίας που βρέθηκε και της έδωσαν το επίθετο Ελεούσα ζητώντας της την προστασία των κατοίκων της περιοχής. Τα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας η Μονή της Αγίας Ελεούσας αποτέλεσε το καταφύγιο των κατατρεγμένων. Από τις αλλεπάλληλες καταστροφές και λεηλασίες έχουν απομείνει η εκκλησία και ένας μισογκρεμισμένος πύργος που χρησίμευε για την προστασία των μοναχών από τους επιδρομείς και ο οποίος τώρα έχει επισκευασθεί. Η Μονή έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επανάσταση του 1821.
Θα συνεχίσουμε για τη Μονή της Παναγίας των Βλαχερνών στο Κάστρο Κυλλήνης. Ο Ιερός Ναός της Παναγίας κτίσθηκε μεταξύ Ι-ΙΒ αιώνα με φράγκικες προσθήκες. Η Μονή αυτή, την οποία ο William Gell αναφέρει ως "Monastery Blakeriana", έλαβε το όνομα Βλαχέρνα σε ανάμνηση της Μονής των Βλαχερνών στην Κωνσταντινούπολη. Το Μοναστήρι είναι κτισμένο μέσα σε μια θαυμάσια κοιλάδα, σκεπασμένο από αιωνόβιες ελιές και πράσινη συμφωνία δέντρων, θάμνων και λουλουδιών. Μέσα σε τέτοια κατατόπια, χτισμένο με πολύτεχνη σοφία σε αέρινο και ηλιοφώτιστο πλάτωμα, βρίσκεται το μοναστήρι της Παναγίας των Βλαχερνών με την εξαίσια φραγκοβυζαντινή εκκλησία του. Στον ευρύχωρο περίβολό του ανοιχτόκαρδα αναδίνουν φιλόξενη διάθεση, άλλωστε φιλοξενούν και στεγάζουν ένα γηροκομείο.
Η Μονή της Παναγίας Κρεμαστής που θα επισκεφτούμε στη συνέχεια είναι επιβλητική και εντυπωσιάζει με τον όγκο της σαν να είναι κρεμασμένη στο βράχο. Πριν από 800 χρόνια κάτοικοι της περιοχής έβλεπαν τα βράδια σε μια τρύπα του βράχου ένα φως. Κρέμασαν με σχοινί κάποιον, ο οποίος βρήκε την εικόνα της Παναγίας αιωρούμενη. Η μονή εορτάζει κατά την 23η Αυγούστου. Χιλιάδες προσκυνητές την παραμονή κατά τον Εσπερινό και κατά την ημέρα της εορτής, συρρέουν για να προσκυνήσουν την Θεομήτορα. Όμως η μονή δέχεται χιλιάδες προσκυνητές και κατά την διάρκεια όλου του χρόνου. Από τον εξώστη της εκκλησίας θα δούμε όλη την ομορφιά της γης της Ηλείας μέχρι το δάσος της Φολόης και την μεγαλοπρέπεια του Ερυμάνθου. Στην συνέχεια θα φτάσουμε στο ξενοδοχείο μας στην Ολυμπία. Δείπνο και διανυκτέρευση.
5η Ημέρα: Δίβρη – Καλάβρυτα – Δερβένι – Αίγιο – Πάτρα
Αφού πάρουμε το πρωινό μας θα αναχωρήσουμε από την Ολυμπία και διασχίζοντας μια μοναδική διαδρομή θα απολαύσουμε το πανέμορφο δάσος της Φολόης και την γραφική Λαμπεία για να φτάσουμε στην Δίβρη, όπου βρίσκεται η Μονή Παναγίας Χρυσοπηγής. Η Μονή κτίστηκε τον 17ο αιώνα (1667) από τον Όσιο Ιωακείμ το Νέο από το Σκιαδά Αχαϊας. Το καθολικό της μονής είναι καλυμμένο με έξοχες αγιογραφίες. Κατά τη μεγάλη ανάπτυξή της η Μονή κατείχε χωράφια, δασώδεις εκτάσεις , αμπέλια, ελαιόδεντρα και μετόχια. Στο βορειοδυτικό τμήμα του Μοναστηριού στα χρόνια της Τουρκοκρατίας λειτουργούσε το Κρυφό Σχολειό, ενώ στο μοναστήρι λόγω της δυσπρόσιτης θέσης του εύρισκαν καταφύγιο οι πολέμαρχοι του Μοριά. Σε καταπράσινη πλαγιά, λίγα μόλις μέτρα νοτιότερα από τα τελευταία σπίτια της Δίβρης, βρίσκεται η Κάτω Μονή. Είναι αφιερωμένη στην Θεοτόκο και σήμερα είναι παροπλισμένη.
Συνεχίζουμε για τα Καλάβρυτα για να επισκεφτούμε την ιστορική Μονή της Αγίας Λαύρας. Κατά την παράδοση και τα στοιχεία που υπάρχουν, η ιστορία της Μονής αρχίζει από τους χρόνους της Αυτοκρατορίας Νικηφόρου Φωκά. Η Μονή ιδρύθηκε από τον ασκητή Ευγένιο που ήρθε από το Άγιο Όρος. Άρχίσε να οικοδομείται το 961 στη θέση Παλαιομονάστηρο (δυτικά της θέσης της σημερινής Μονής). Mε την πάροδο του χρόνου απέκτησε υλική υποδομή και έμψυχο δυναμικό. Έτσι σε κάποιο χρονικό διάστημα είχαν συγκεντρωθεί 960 μοναχοί. Επί Τουρκοκρατίας ήταν κέντρο Εθνικής Δράσης. Το 1821 αποτέλεσε το κέντρο της Εθνεγερσίας κατά των Τούρκων με την ύψωση του Λαβάρου και την ορκωμοσία των αγωνιστών από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό. Νέες διώξεις, εκτελέσεις και καταστροφές είδε το μοναστήρι από τα Ναζιστικά στρατεύματα το σκληρό Δεκέμβριο του 1943. Έκαψαν τη μονή, λεηλάτησαν τις αποθήκες και εκτέλεσαν τρεις μοναχούς, που δεν είχαν εγκαταλείψει το Μοναστήρι. Οι μοναχοί που είχαν κρυφτεί λίγο πιο μακριά ξαναγύρισαν όταν είχαν απομακρυνθεί τα στρατεύματα, φέρνοντας μαζί τους τα κειμήλια και το λάβαρο που διέσωσαν και άρχισαν ξανά από την αρχή την επισκευή και ανοικοδόμηση. Ο πολυτιμότερος θησαυρός που βρίσκεται στο μοναστήρι είναι το Λάβαρο της ορκωμοσίας των αγωνιστών του 1821, η πρώτη δηλαδή σημαία του Ελληνικού Έθνους.
Θα συνεχίσουμε για να επισκεφτούμε την Παναγία την Πλατανιώτισσα. Σε μια καταπράσινη τοποθεσία, με άφθονα και κρύα νερά, βρίσκεται το εκκλησάκι της Παναγίας της Πλατανιώτισσας που έχει σχηματιστεί μέσα στο κοίλωμα (κουφάλα) ενός τεράστιου πλατάνου, ο οποίος προήλθε από τρία πλατάνια που φύτρωσαν μαζί, και με την πάροδο του χρόνου ενώθηκαν και δημιούργησαν το αξιοθαύμαστο αριστούργημα της φύσης. Το ιστορικό αυτό πλατάνι έχει ύψος 25 μ. περίπου, περίμετρο στη βάση του 16 μ. και στο μέσο του 12,65 μ. και έχει χωρητικότητα 20 ατόμων. Υπάρχει ένα μικρό τέμπλο με δυο κίονες οι οποίοι σχηματίζουν την Ωραία Πύλη. Η εικόνα της Παναγίας Βρεφοκρατούσας είναι αποτυπωμένη πάνω στο πλατάνι, σε ύψος 3 μέτρων από το έδαφος στο εσωτερικό του κοιλώματος, που κατά την παράδοση η εικόνα αποτυπώθηκε στον πλάτανο στα χρόνια της εικονομαχίας, όταν μοναχοί του Μεγάλου Σπηλαίου για να σώσουν την εικόνα της Παναγίας της Βρεφοκρατούσας τη μετέφεραν από τόπο σε τόπο και έτσι διανυκτέρευσαν ένα βράδυ στο χωριό Κλαπατσούνα (όπως λεγόταν τότε), μέσα στο φυσικό κοίλωμα του πλατάνου. Το πρωί όταν πήραν την εικόνα για να συνεχίσουν το δρόμο τους είδαν έκπληκτοι το αποτύπωμά της στον κορμό του δέντρου, στην τοποθεσία που την είχαν ακουμπήσει. Έτσι ονομάστηκε Παναγία η Πλατανιώτισσα καθώς επίσης και το χωριό.
Επόμενος σταθμός μας το Μοναστήρι του Μεγάλου Σπηλαίου το οποίο είναι χτισμένο σε ένα εντυπωσιακό τοπίο στην είσοδο μιας φυσικής σπηλιάς. Χτίστηκε το 362 από τους Θεσσαλονικείς αδερφούς, Συμεών και Θεόδωρο. Το μοναστήρι του Μεγάλου Σπηλαίου υπήρξε Φάρος της Ορθοδοξίας και φρούριο κατά των Τούρκων κατακτητών. Δέχτηκε πολλές επιθέσεις αλλά ποτέ δεν κατακτήθηκε. Καταστράφηκε τέσσερις φορές από πυρκαγιές, το 840, το 1400, το 1640 και το 1934, πάντα όμως η εικόνα της Παναγίας έμενε ανέπαφη. Κατά την επίθεση του Ιμπραήμ τον Ιούνιο του 1827 είναι γνωστή η ηρωική απάντηση του ηγούμενου Δαμασκηνού: «….δια να προσκυνήσωμεν είναι αδύνατον…αν έλθης εδώ να μας πολεμήσης και μας νικήσης, δεν είναι μεγάλο κακόν, διότι θα νικήσης παπάδες, αν όμως νικηθής …θα είναι εντροπή σου…» Το μαύρο Δεκέμβριο του 1943, τα Ναζιστικά στρατεύματα την 8η του μήνα λεηλάτησαν, έκαψαν το μοναστήρι και εκτέλεσαν 16 άτομα, μοναχούς, επισκέπτες και υποτακτικούς. Ακόμη, εκτέλεσαν 9 μοναχούς στη θέση Ψηλός Σταυρός. Παρ' όλες τις καταστροφές, τις πυρκαγιές και τις λεηλασίες η Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου υψωνόταν ακόμα καλύτερη και μεγαλοπρεπής. Σήμερα υψώνεται σε οκτώ ορόφους συνεχίζοντας την ιστορική πνευματική πορεία της.
Συνεχίζουμε για το Δερβένι, όπου θα θαυμάσουμε σε μια σπηλιά, το ξωκλήσι καταφυγίων. 10 μόλις χιλιόμετρα απο το Δερβένι και τις όμορφες παραλίες του Κορινθιακού κόλπου στον δρόμο που οδηγεί στο μαγευτικό οροπέδιο της Ευρωστίνας και βόρεια της Ζάχολης είναι κτισμένο στο κοίλωμα ενος βράχου ύψους 40 μέτρων το ξωκλήσι της Παναγίας της Καταφυγιώτισσας. Χτίστηκε το 1782 σε μια περιοχή οπου μέσα σε δυσπρόσιτες σπηλιές και σε απόκρημνα βράχια, ειχαν σκάψει λαγούμια και καταφύγια οι Ζαχολίτες στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, για να κρυφτούν και να αποφύγουν τους διωγμούς των Τούρκων. Γι' αυτό και ονομάστηκε "Καταφυγιώτισσα". Σε υψόμετρο 700μ. ενα γραφικό μονοπάτι κατεβαίνει απο τον κεντρικό δρόμο την πλαγια της έφορης κοιλάδας του οροπεδιου της Ευρωστίνας και οδηγεί με σκαλισμένα στους βράχους σκαλοπάτια προς τα καταφύγια και το μικρό ξωκλήσι, το οποίο βρίσκεται κρεμασμένο στην κυριολεξία από το βράχο. Η θέση και η διαδρομή προκαλούν δέος και συγκίνηση.
Ακολούθως θα πάμε παραλιακά στο Αίγιο όπου θα προσκυνήσουμε στην Παναγία την Τρυπητή. Στο λιμάνι του Αιγίου και σε μια περιοχή όπου άλλοτε ήταν η έδρα της ακμάζουσας σταφιδοβιομηχανίας της Βοστίτσας, σκαρφαλωμένη σ' ένα βράχο, βρίσκεται η Εκκλησία της Παναγίας Τρυπητής, που εορτάζει της Ζωοδόχου Πηγής. Η Παναγία Τρυπητή είναι ένας περικαλλής, μεγαλοπρεπής και επιβλητικός Ναός, που φαντάζει από μακριά σαν μια μεγάλη ζωγραφιά κολλημένη στο βράχο. Είναι κτισμένος σε απόκρυμνο βράχο ύψους 30μ. από την επιφάνεια της θάλασσας, μέσα σε Σπήλαιο (τρύπα) εξ ου και το όνομα "Τρυπητή" ή "Τρουπητή". Όποιος επισκέπτεται για πρώτη φορά το προσκύνημα εντυπωσιάζεται από την ομορφιά του τοπίου: κυπαρίσσια και πεύκα δίνουν μία ξεχωριστή και υποβλητική μεγαλοπρέπεια. Αρχιτεκτονικά ο ναός χωρίζεται σε δύο τμήματα. Το ένα μέρος είναι λαξευμένο στο βράχο και το άλλο είναι προσθήκη στο πρώτο. Η εξωτερική μορφή του προσκυνήματος μοιάζει εκείνου της Παναγίας της Τήνου. Αν όμως ο θαυμασμός του προσκυνητή είναι μεγάλος από την ομορφιά του περιβάλλοντος χώρου, πολύ περισσότερο εντυπωσιάζεται και μένει έκθαμβος, όταν εισέρχεται στον Ιερό Ναό. Στη μαρμαρένια μετώπη του Ναού είναι χαραγμένο το παράγγελμα : "ΜΕΤΑ ΦΟΒΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗΣ ΠΡΟΣΕΛΘΕΤΕ", για να υπενθυμίζει στους προσκυνητές την ιερότητα του χώρου. Η θαυματουργή εικόνατης Παναγίας έγινε η αιτία επισκέψεως χιλιάδων προσκυνητών και με την πάροδο του χρόνου αυτός ο Ιερός τόπος αναδείχθηκε σε μεγάλο πνευματικό κέντρο Πανελληνίου ακτινοβολίας. Το απόγευμα θα φθάσουμε στην όμορφη Πάτρα. Μεταφορά στο ξενοδοχείο της διαμονής μας. Δείπνο και διανυκτέρευση.
6η Ημέρα: Πάτρα
Μετά το πρωινό μας θα επισκεφθούμε την Εκκλησία του Αγίου Ανδρέα. Ο επιβλητικός ναός δεσπόζει στην παραλιακή οδό της Πάτρας και αποτελεί σήμα κατατεθέν της πόλης. Είναι η μεγαλύτερη εκκλησία της Ελλάδας αλλά και των Βαλκανίων. Η επιβλητικότητα του ναού σε αγγίζει από την είσοδο σου. Μεγαλοπρεπής στο εσωτερικό του με αρκετές τοιχογραφίες πολλών Αγίων. Στην δεξιά πλευρά όπως μπαίνουμε στο βάθος υπάρχει τμήμα του Σταυρού στον οποίο μαρτύρησε ο Άγιος Ανδρέας (Πολιούχος της πόλης). Δεν έχει το σχήμα του κλασσικού Σταυρού και μοιάζει σε Χ . Επίσης θα έχουμε την δυνατότητα να προσκυνήσουμε και την Τιμία Κάρα του Αγίου.
Στη συνέχεια θα επισκεφθούμε το Μοναστήρι της Παναγίας Γηροκομίτισσας που είναι μία από τις αρχαιότερες Μονές της Ελλάδος. Ιδρύθηκε γύρω στον 10ο αιώνα , τότε δηλαδή που εμφανίστηκε ο Μοναχισμός στην κυρίως Ελλάδα. Η ονομασία της οφείλεται στο ότι, στο χώρο που ιδρύθηκε η Μονή, προϋπήρχε γηροκομείο που διέθετε και Ναό, ή κατ' άλλους στο ότι, όταν οι Μοναχοί ίδρυσαν το Μοναστήρι έκτισαν ταυτόχρονα και συντηρούσαν Γηροκομείο, πράγμα άλλωστε όχι άγνωστο για τα Μοναστήρια της Βυζαντινής εποχής. Στο Ναό φυλάσσεται ο πάνσεπτος θησαυρός της Μονής, η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας της Γηροκομητίσσης, σε επιβλητικό μαρμάρινο θρόνο, καθώς και η αξιόλογης τέχνης εικόνα της Παναγίας, που φέρει την επιγραφή "Μήτηρ Θεού, η Αληθινή".
Επόμενος σταθμός μας η Μονή Πεπελενίτσας που βρίσκεται πλησίον του χωριού Κουνινά της επαρχίας Αιγιαλείας, με αρχική ονομασία «Ελπίς των Απηλπισμένων». Σχετικά με την ετυμολογία του ονόματος "Πεπελενίτσα" υπάρχουν δυο εκδοχές. Σύμφωνα με την πρώτη το όνομα προέρχεται από την Ελένη Παλαιολογίνα, σύζυγο του αυτοκράτορα Μανουήλ Παλαιολόγου, ή από την Μπέμπελ ή Μπέμπες Ελενίτσα, κόρη του ηγεμόνα της Αχαΐας Θωμά Παλαιολόγου, που συμπεριλαμβάνονται σύμφωνα με την παράδοση στους ιδρυτές της Μονής. Επικρατέστερη εκδοχή είναι η δεύτερη που ετυμολογεί το όνομα Πεπελενίτσα από τη σλαβική λέξη πεπέλ (=τέφρα, στάχτη) και σημαίνει τεφροδοχείο, τόπος εξαγνισμού από τις αμαρτίες. Αρχικά ήταν χτισμένη στην αριστερή όχθη του Σελινούντα όπου και σώζονται ερειπωμένα κτίρια γνωστά ως "το Παλαιομονάστηρο". Υπέστη ανεπανόρθωτη καταστροφή μετά τα Ορλωφικά (1772) από τους Τουρκαλβανούς που κατάσφαξαν τις καλόγριες. Η Μονή κτίστηκε εκ νέου σε πολύ ψηλότερη θέση για λόγους ασφαλείας. Η επιλογή του απόκρημνου βράχου, σύμφωνα με την παράδοση έγινε διότι η εικόνα της Παναγίας έφευγε από το παλαιό μοναστήρι και βρισκόταν πάνω στο βράχο. Τα παλιά χρόνια η ακμή της μονής οφειλόταν τόσο στις δωρεές των πιστών όσο και στη μεγάλη ακίνητη περιουσία που είχε. Όμως δεν μπόρεσε να διατηρήσει την αυτονομία της και σταδιακά έγινε μετόχι της Μονής Ταξιαρχών. Για να ανταπεξέλθουν στα οικονομικά προβλήματα οι καλόγριες επιδόθηκαν στην υφαντουργία και μάλιστα στην Παγκόσμια Έκθεση των Παρισίων το 1867 τα υφαντά της μονής βραβεύτηκαν ως τα καλύτερα. Στα χρόνια της Επανάστασης το μοναστήρι προσέφερε στον Αγώνα υλική και πνευματική βοήθεια. Στο μοναστήρι της Πεπελενίτσας φυλάσσονται πολύτιμα κειμήλια. Ο ναός της Μονής, ρυθμού βασιλικής, έχει ωραίο τέμπλο και ψηφιδωτές εικόνες. Είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου
Συνεχίζοντας θα φθάσουμε στη Μονή Ομπλού. Σε υψόμετρο 860 περίπου μέτρων και άνω του χωριού Σαραβάλι, λειτουργεί το ιστορικό Μοναστήρι της Όμπιλ Παναγίας, κατά τους αλβανόφωνους της περιοχής, δηλαδή της Γλυκειάς Παναγίας ή του Ομπλού, όπως επικράτησε. Η Μονή ιδρύθηκε την περίοδο των Παλαιολόγων (αρχές του 15ου αιώνα), σε τοποθεσία αρκετά ασφαλή, λόγω της ύπαρξης τριγύρω τριών φρουρίων (Σαραβαλίου, Σιδηροκάστρου και Σαρακηνόκαστρου), πάνω στα ερείπια προϋπάρχοντος, από το 1315, μοναστικού ασκητηρίου. Σήμερα στη Μονή φυλάσσονται, τρία τεμάχια Τίμιου Ξύλου, πάρα πολλά λείψανα Αγίων, αργυρός Σταυρός Αγιασμού του 1789, δύο παλιές εικόνες με την Παναγία Βρεφοκρατούσα (του 1730 και του 1817) και πολλά άλλα κειμήλια αξίας. Επίσης το Μοναστήρι διαθέτει σπάνια έγγραφα και πλούσια συλλογή παλιών βιβλίων.
Ακολούθως θα φθάσουμε στη Μονή Ελεούσας. Βρίσκεται πλησίον του χωριού Πιτίτσα, μέσα σε ωραιότατο δάσος, κάτω από το Σαλμενίκο, όπου υπήρχε φρούριο κατά τις αρχές του 13ου αιώνα. Αρχικά, άνω του χωριού Πιτίτσα, υπήρχε ασκητήριο μέσα στα έλατα και εντός σπηλιάς, όπου υπάρχει και σήμερα καταχωνιασμένη η Εκκλησία της Αναλήψεως. Αργότερα, μάλλον το 1510, οι μοναχοί έχτισαν τη σημερινή Μονή, η οποία λειτούργησε μέχρι το 1834, που θεωρήθηκε διαλυμένη. Δύο μοναχές όμως, το 1947, επανίδρυσαν το Μοναστήρι, το οποίο λειτουργεί μέχρι σήμερα. Το απόγευμα θα επιστρέψουμε στο ξενοδοχείο μας στην Πάτρα. Δείπνο και διανυκτέρευση.
7η Ημέρα: Ναύπακτος – Καρπενήσι
Μετά το πρωινό μας θα αναχωρήσουμε από την Πάτρα και μέσω της γέφυρας Ρίο-Αντίρριο θα περάσουμε στην Ναύπακτο για να επισκεφτούμε την Ιερά Μονή της Παναγίας Βαρνάκοβας, ένα βυζαντινό κτίσμα του 1077, την πέμπτη παλαιότερη της Ελλάδας. Χτισμένη πάνω σε έναν μικρό λόφο, σε υψόμετρο σχεδόν 800 μ., «σφηνωμένη» σε ένα πυκνό δάσος από δρυς και αγριοκαστανιές, προσφέρει ονειρική θέα στην ορεινή Ναυπακτία και τη Δωρίδα. Ανάμεσα στα πολλά αξιοθέατα μεγάλου αρχαιολογικού και θρησκευτικού ενδιαφέροντος της Βαρνάκοβας, δεσπόζει η εικόνα της Παναγίας, η οποία χρονολογείται από τη θεμελίωση του μοναστηριού. Μάλιστα, φέρει εμφανές ράγισμα κατά μήκος του προσώπου της Θεοτόκου, που σύμφωνα με μαρτυρίες προκλήθηκε από το σεισμό της 15ης Αυγούστου του 1940 που έπληξε την περιοχή, την ώρα του τορπιλισμού του πλοίου «Έλλη» στην Τήνο. Θεωρείται θαυματουργή και πλήθος κόσμου καταφθάνει εδώ κάθε χρόνο για να εναποθέσει τις ελπίδες του πάνω της. Σήμερα, αποτελεί χώρο ψυχικής ανάτασης με 15 περίπου μοναχές να ζουν στους δικούς τους ασκητικούς ρυθμούς.
Στη συνέχεια και μέσω μιας πανέμορφης διαδρομής, θα πάμε στον Προυσώ και στην Μονή Παναγίας Προυσιώτισσας. Ακολουθώντας το φιδίσιο δρόμο της κοιλάδας της ποταμιάς, φτάνουμε στις αυλές του Μοναστηρίου, εκεί που η Παναγία, θέλησε να χτίσει το σπίτι της. Το όνομα της Μονής οφείλεται στη θαυματουργή εικόνα της «Παναγίας Προυσιώτισσας». Η εικόνα αυτή κατάγεται από την Προύσα της Μικράς Ασίας. Εικάζεται ότι είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Κατά την παράδοση, η Μονή ιδρύθηκε τον 9ο αιώνα (κατ' άλλους τον 12ο αιώνα, με χρονολόγηση των παλαιότερων ανεπίγαφων τοιχογραφιών του καθολικού). Την εποχή εκείνη, Αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν ο Θεόφιλος (829-842), ο οποίος ήταν εικονομάχος. Η εικόνα της Παναγίας βρισκόταν σε ναό της Προύσας, αλλά υπό τον φόβο ότι θα καταστραφεί βάσει διατάγματος του Αυτοκράτορα, φυγαδεύτηκε στη Στερεά Ελλάδα. Η παράδοση συνδέει το καταφύγιο της εικόνας, τη σημερινή τοποθεσία της Μονής, με θαύματα που συνέβησαν κατά τη μεταφορά της εικόνας εκεί. Κατά την παράδοση, ο νέος που τη μετέφερε, μαζί με κάποιον υπηρέτη του, αποφάσισαν να ιδρύσουν μοναστήρι στο σημείο αυτό, καθώς διαπίστωσαν ότι ήταν αδύνατο να μετακινήσουν την εικόνα από εκεί. Οι ίδιοι έγιναν οι πρώτοι μοναχοί, με τα ονόματα Διονύσιος και Τιμόθεος. Κατά την Επανάσταση του 1821 υπήρχε εκεί μεγάλη μοναστική αδελφότητα, η οποία λειτούργησε και σχολείο. Κατά την εποχή εκείνη η Μονή αποτέλεσε καταφύγιο για πολλούς αγωνιστές (Λάμπρο Κατσαντώνη, Γεώργιο Καραϊσκάκη, Μάρκο Μπότσαρη και άλλους). Μάλιστα ο στρατηγός Καραϊσκάκης δώρισε το ασημένιο κάλυμμα της εικόνας σε ένδειξη ευγνωμοσύνης για τον υψηλό πυρετό ο οποίος τον ταλαιπωρούσε και από τον οποίο γιατρεύτηκε κατά την παραμονή του στη Μονή. Το Σκευοφυλάκιο της Μονής διαθέτει σήμερα τα όπλα του Καραϊσκάκη. Έξω από τη Μονή υπάρχουν δύο κάστρα αριστερά και δεξιά, οι «πύργοι του Καραϊσκάκη». Υπάρχει επίσης εκκλησάκι των Αγίων Πάντων, που κτίστηκε το 1754. Τέλος, σώζεται και το κτίριο που στέγασε επί Τουρκοκρατίας τη «Σχολή Ελληνικών Γραμμάτων» που λειτούργησε στη Μονή.
Συνεχίζουμε για τη Λίμνη Τατάρνης, όπου θα επισκεφτούμε το ξακουστό και θρυλικό Μοναστήρι της Παναγίας Τατάρνης το οποίο βρίσκεται σε μια λωρίδα ξηράς, που εισχωρεί μέσα στην μεγάλη τεχνητή λίμνη των Κρεμαστών. Πρίν μερικά χρόνια, ακριβώς κάτω απ' το Μοναστήρι κυλούσε τα γαλάζια νερά του ο Αχελώος, ο χιλιοτραγουδισμένος Ασπροπόταμος των δημοτικών τραγουδιών. Τώρα ο ποταμός και τα παραπόταμα σκεπάσθηκαν απ' τα γαλήνια νερά της τεχνητής λίμνης. Το τοπίο έγινε ομορφότερο, το κλίμα γλυκύτερο, ήπιο. Χωρίς υπερβολές, το τοπίο είναι σπάνιας ομορφιάς. Το Μοναστήρι είναι χτισμένο σε μια κατωφέρεια της Αηδονόρραχης (ονομάσθηκε έτσι απ' τα πολλά της αηδόνια που κελαϊδούν και «κατακήλουν» τις ακοές την άνοιξη) με εξαίσια θέα προς την λίμνη και τα βουνά του Βάλτου. Είναι ένας χώρος καταπράσινος, χωρiς την αγριάδα του βουνού ή την ξεραΐλα του κάμπου. Εδώ η καρδιά γαληνεύει, ο νους υψώνεται εις θεωρίας πνευματικάς και το μάτι χαίρεται τα μεγαλεία του Δημιουργού. «Εκ γαρ μεγέθους και καλλονής κτισμάτων, αναλόγως ο δημιουργός αυτών Θεός θεωρείται». Είναι ένας τόπος ευλογημένος, ένα μικρό περιβόλι της Παναγίας. Είναι ένας τόπος φορτισμένος με μνήμες ιστορικές, με αγώνες πνευματικούς. Θα καταλήξουμε στο Καρπενήσι και στο ξενοδοχείο της διαμονής μας. Δείπνο και διανυκτέρευση.
8η Ημέρα: Καρπενήσι – Λαμία – Αμφίκλεια – Δαύλεια – Αθήνα
Μετά το πρωινό μας θα αναχωρήσουμε από το Καρπενήσι για να επισκεφτούμε την Ιερά Μονή Αγάθωνος. Μέσα σε ένα μαγευτικό περιβάλλον, στο δρόμο προς το Λυχνό και αρκετά κοντά στην Υπάτη, συναντάμε την Ιερά Μονή Αγάθωνος, σε υψόμετρο 553 μέτρων, στην πλαγιά του όρους Οίτη. Κτισμένη τον 14ο-15ο αιώνα αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα βυζαντινής τεχνοτροπίας. Σήμερα στο χώρο της Ιεράς Μονής αλλά και στο ευρύτερο περιβάλλοντα χώρο, ο επισκέπτης έχει την χαρά, όχι μόνο να απολαύσει τη φύση αλλά και να βιώσει έντονα το θρησκευτικό συναίσθημα και να νιώσει την προσπάθεια που έγινε στο πέρασμα του χρόνου για την προστασία και τη διαφύλαξη της Εθνικής Συνείδησης. Θα θαυμάσουμε επίσης τον μοναδικό βιότοπο με τα παγώνια, τους φασιανούς, τις πέρδικες, τις πάπιες, τα διάφορα είδη πτηνών αλλά και με τα ελάφια και τα αγριοπρόβατα, σε έναν ειδικό χώρο 1.200 περίπου στρεμμάτων, που αποτελεί το εκτροφείο της Ιεράς Μονής Αγάθωνος. Τέλος θα επισκεφτούμε το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, στις αίθουσες του οποίου εκτίθενται τα κυριότερα είδη της πανίδας και της χλωρίδας του Εθνικού Δρυμού της Οίτης. Κατά καιρούς στη Μονή λειτούργησαν διάφορες σχολές, ιερατική, γεωργική και δασική.
Θα συνεχίσουμε για τη Μονή Δαμάστας που είναι αφιερωμένη στο Γενέθλιον της Θεοτόκου, βρίσκεται στις πλαγιές του Καλλίδρομου σε ύψος 580 μ. και είναι γυναικεία. Το καθολικό είναι του 11ου αιώνα με Αγιογραφίες του 1818. Η Μονή έχει υποστεί πολλές καταστροφές και η μεγαλύτερη έγινε στα χρόνια του ‘21 όταν πυρπολήθηκε από τους Τούρκους. Κατά την πυρπόληση αυτής καταστράφηκαν τα πολύτιμα κειμήλια και η βιβλιοθήκη της Μονής. Η ανοικοδόμησή της οφείλεται στις προσφορές των ευσεβών χριστιανών. Η Ιερά Μονή Δαμάστας καθώς και η γύρω από αυτήν περιοχή έπαιξαν μεγάλο ρόλο στους προεπαναστατικούς και επαναστατικούς χρόνους. Τη Μονή χρησιμοποίησαν ως ορμητήριο πολλοί οπλαρχηγοί όπως ο Καπετάν Πανουργιάς, Ο Διάκος και ο Δυοβουνιώτης. Ο ηγούμενος της Μονής Νεόφυτος όπως και πολλοί μοναχοί έπεσαν μαχόμενοι στο πλευρό του Διάκου στη μάχη της Αλαμάνας. Εκεί κοντά στη θέση Χαλκομάτα στη Δεσποτόβρυση σκοτώθηκε ο επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας. Στο Ελευθεροχώρι είχαν το στρατόπεδό τους ο Οδυσσέας Ανδρούτσος και ο Γκούρας και από εκεί ξεκίνησαν για να πατήσουν το Πατρατζίκι (Υπάτη).
Μετά τη Λαμία θα κατευθυνθούμε προς το Μοναστήρι Αντινίτσης, στην Αμφίκλεια. Το Μοναστήρι της Παναγίας της Αντίνιτσας βρίσκεται στις πλαγιές του όρους Όθρυς. Κατά την επικρατούσα άποψη το προσωνύμιό της έχει σχέση με την αρχαία πόλη Αντινοίτισσα που ίδρυσε στην Όθρυ ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Αδριανός τον 2ο μ.Χ. αιώνα. Το Μοναστήρι καταστράφηκε ολοσχερώς από τις κατοχικές δυνάμεις το 1944. Το καθολικό που καταστράφηκε ήταν ένα χάρμα οφθαλμών όπως υποστηρίζεται από τους μελετητές. Ήταν το αρχαιότερο Καθολικό Μονής μεταβυζαντινών χρόνων που εμιμείτο τα αγιορείτικα καθολικά με τον Κωσταντινοπολιτικό Σταυροειδή τύπο, με πλαγίους χορούς και μικρά τρουλλωτά παρεκκλήσια δεξιά και αριστερά του Ιερού Βήματος. Αντίγραφο αυτό του παλαιού Ναού ειναι το σημερινό Καθολικό που ανηγέρθη το έτος 2000. Από την καταστροφή διέφυγε η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας.
Συνεχίζουμε για την Μονή Παναγίας Δαδίου που βρίσκεται σε μικρή απόσταση από την Αμφίκλεια γύρω στα 5 χιλιόμετρα, σε μια ιδιαίτερα ειδυλλιακή περιοχή με πεύκα και ποικιλία θάμνων. Καταφύγιο και ορμητήριο σε δύσκολες εθνικές ώρες, προσκύνημα επισκεπτών, τόπος χαράς και προσευχής και άλλοτε παράκλησης σε δύσκολες προσωπικές ώρες, αλλά και σε θεομηνίες. Κτίσμα του 18ου μ.Χ. αιώνα ανακαινισμένο το 1776 με βεβηλώσεις επί Τουρκοκρατίας και φθορές λόγω του υγρού κλίματος σήμερα λειτουργεί ως γυναικεία μονή. Ιερά λείψανα , σπάνια ιερά βιβλία και κειμήλια με σπουδαιότερο τη χρυσοποίκιλτη εικόνα της Παναγίας, ένθρονης με το μικρό Χριστό αγκαλιά φυλάσσονται στη μονή. Επί Τουρκοκρατίας έπαιξε και εθνικό ρόλο, αλλά και στα νεότερα χρόνια της κατοχής ήταν το κρησφύγετο και το στήριγμα υλικό και πνευματικό για τους δοκιμαζόμενους Δαδιώτες. Και σήμερα συνεχίζει την παράδοση και συγκεντρώνει πιστούς και επισκέπτες τις Κυριακές κυρίως και τις μεγάλες γιορτές. Μια ζωγραφιά μες στην καταπράσινη φύση το μοναστήρι, σαν κομμάτι τ' ουρανού πεσμένο στη γη.
Στη συνέχεια θα επισκεφθούμε τη Μονή Ιερουσαλήμ ή ‘Γερσαλή' που βρίσκεται κοντά στη Δαύλεια Βοιωτίας, στις πλαγιές του Παρνασσού. Θεωρείται πως κτίστηκε τον 11ο αιώνα μ.Χ. Ο ναός της μονής είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης το μοναστήρι απετέλεσε τροφοδότη και κέντρο ανεφοδιασμού των εξεγερμένων της ανατολικής Στερεάς. Η νικηφόρα έκβαση της μάχης της Αράχωβας το 1826, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό, σε μήνυμα που έστειλε ο ηγούμενος της μονής Παφνούτιος στον Γ. Καραϊσκάκη με τον ανηψιό του να του πει πως ένα ασκέρι 2000 Τουρκαλβανών έχουν κατασκηνώσει στο μοναστήρι και πως την επαύριο θα περάσουν από την Αράχωβα με προορισμό τα Σάλωνα να βοηθήσουν τους πολιορκημένους Τούρκους από τον Πανουριά και τον Δυοβουνιώτη. Η μονή είναι προστατευμένη από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα σε μία διάταξη που θυμίζει μεσαιωνική οχύρωση καθώς το εσωτερικό των τειχών αποτελούν τα κελιά των μοναχών. Στο κέντρο του τετραγώνου που διαμορφώνεται εσωτερικά βρίσκεται το καθολικό της μονής. Ο ναός είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος τετρακιόνιος με προσθήκη δύο πεσσών δυτικά. Στη μονή μπορεί ο επισκέπτης να θαυμάσει τις φορητές εικόνες του τέλους του 17ου αιώνα Κρητικής τεχνοτροπίας, έργα του Νικολάου Καλλέργη. Ένα από τα αξιοθέατα της μονής είναι και ο σπηλαιώδης ναός της Φανερωμένης λίγο ψηλότερα, που αποτελούσε σκήτη μοναχού. Σε αυτόν μπορεί κανείς να δει τις τοιχογραφίες, ίδιας εποχής με αυτήν των φορητών εικόνων. Κάπου εδώ το οδοιπορικό στα Μοναστήρια της Παναγίας μας θα τελειώσει και το απόγευμα άφιξη στην Αθήνα.
