Προσκυνηματική εκδρομή στην Μυτιλήνη - Χίο: "Τα Νησιά της Αρμονίας"

Ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή, το λαμπρότερο από τα "διαμάντια" του Αιγαίου Πελάγους, που δικαίως έχει χαρακτηρισθεί ως το "νησί της Αρμονίας και της Ομορφιάς", είναι η Λέσβος. Είναι ένα ψηφιδωτό αξιοθέατων, με πολλές και μοναδικές φυσικές ομορφιές, σπάνια γεωλογικά μνημεία, τρομακτικές εναλλαγές στα τοπία του, καταπληκτικούς αρχαιολογικούς θησαυρούς, οικισμούς εξαίρετου αρχιτεκτονικού κάλλους, υγροβιότοπους, πεζοπορικές διαδρομές, μουσεία σημαντικότατης αξίας, ξεχωριστή τοπική κουζίνα και προσκυνήματα γνωστά σε όλη τη χώρα. H έκρηξη ενός ηφαιστείου πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια χώρισε το νησί σε δύο διαφορετικούς "κόσμους", που η εναλλαγή τους αφήνει εκστατικό τον επισκέπτη. Η ανατολική πλευρά είναι κατάφυτη από πευκώνες και ελαιώνες, που κατηφορίζουν μέχρι τη θάλασσα. Στο δυτικό μέρος της Λέσβου (Μυτιλήνης) όμως το τοπίο αλλάζει και θυμίζει κάτι από Κυκλάδες και "άγρια Δύση". Εδώ βρίσκεται και ένα μοναδικό μνημείο της παγκόσμιας κληρονομιάς, το απολιθωμένο δάσος Σιγρίου και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου.

Στην πρωτεύουσα του νησιού Μυτιλήνη έχει την έδρα της η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου καθώς και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Έχει σχήμα πλατανόφυλλου με δυο μεγάλους αβαθείς κόλπους, της Καλλονής και της Γέρας. Οι περισσότεροι οικισμοί της διατηρούν το "χρώμα" τους και την αρχιτεκτονική τους φυσιογνωμία και βγαίνουν σαν μέσα από ζωγραφικό πίνακα, καθώς προβάλλουν μέσα από το ασημοσταχτί των ελαιώνων με τις παραδοσιακές κεραμοσκεπές τους και τα λιθόστρωτα δρομάκια τους. Χαρακτηριστικότερη περίπτωση διατήρησης της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς των οικισμών είναι ο γραφικότατος Μόλυβος. Εντυπωσιακό στοιχείο του νησιού οι πολλές θερμές πηγές του - το ένα τέταρτο των ιαματικών πηγών της χώρας βρίσκεται εδώ - οι υγροβιότοποί του με τα χιλιάδες ενδημικά και αποδημητικά πουλιά και αμφίβια, τα πασίγνωστα σε όλη τη χώρα μοναστήρια (όπως του Αγίου Ραφαήλ και του Ταξιάρχη στο Μανταμάδο) και προσκυνήματά του, τα λατρευτικά δρώμενα (όπου η χριστιανική πίστη συνυπάρχει με τον παγανισμό), και βέβαια η ζώσα πνευματική του παράδοση διαρκώς παρούσα μέσα από παντοειδείς εκδηλώσεις ακόμα και στα πιο μικρά χωριά.

Η Χίος, το πέρασμα από την Δύση στην Ανατολή, το νησί του Ομήρου, στολίζει το Ανατολικό Αιγαίο, απέναντι από τη μικρασιατική χερσόνησο της Ερυθραίας, τη Σμύρνη και το Τσεσμέ, με δορυφόρους δυτικά τα Ψαρά και ανατολικά τις Οινούσσες. Γεμάτη εναλλαγές και αρώματα η μυροβόλος Χίος συνδυάζει μακραίωνη ιστορία, πολιτισμό και υπέροχα μοναδικό φυσικό τοπίο με ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, αποκλειστικά τοπικά προϊόντα και πλούσια χλωρίδα. Ο επισκέπτης μπορεί ακολουθώντας τις αισθήσεις του να κάνει ένα ταξίδι στο χρόνο ξεκινώντας από νότια στον αρχαιολογικό χώρο Εμποριού, να χαθεί στα στενά των αρχοντικών του Κάμπου με τα μαγγανοπήγαδα, τις βοτσαλωτές αυλές και τα περιβόλια, στα μεσαιωνικά καστροχώρια της μαστίχας, τα Μεστά, τους Ολύμπους και το Πυργί με την περίτεχνη εξωτερική τοιχοποιία των «ξυστών», και ανεβαίνοντας προς το κέντρο του νησιού στην Νέα Μονή, μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO 1990), με τα υπέροχα ψηφιδωτά της, στον ερειπωμένο, μαρτυρικό Ανάβατο, σχεδόν αόρατο μέσα στα βράχια και τα πεύκα, για να καταλήξει στα Βορειόχωρα με τα μοναδικά ηλιοβασιλέματα, τις παρθένες παραλίες, τα άγρια τοπία, τους τοπικούς οίνους, τις Βίγλες, το κάστρο της Βολισσού, την σκαλισμένη στο βράχο σπηλιοκλησσιά στο Άγιο Γάλας και το Εκκλησιαστικό Μουσείο των Κουρουνιών. Οι φυσιολάτρες θα βρουν στη Χίο προορισμούς με περιπατητικά μονοπάτια, το Φαράγγι των Καμπιών, το μονοπάτι του ποταμού Μαλαγγιώτη και θα δουν τα σπάνια είδη ορχιδέας που φυτρώνουν στο νησί, τις άγριες τουλίπες, τις λαλάδες και μοναδικού κάλους φυσικές ομορφιές.

Γυρνώντας στη πόλη της Χίου, τη Χώρα, ο επισκέπτης μπορεί να δει τη Βιβλιοθήκη Κοραή, από τις μεγαλύτερες των Βαλκανίων, μια σειρά από αξιόλογα μουσεία όπως το Αρχαιολογικό και την Δημοτική Πινακοθήκη που λειτουργεί στο αναπαλαιωμένο κτήριο των Δημόσιων Λουτρών. Αξίζει να περιηγηθεί κανείς και στο πολύ καλά διατηρημένο Κάστρο της Χίου που απλώνεται στο ΒΑ μέρος της πόλης, την όμορφη πλατεία του και τα στενά του σοκάκια που φτιάχνουν ένα λαβύρινθο ιστορίας και μνήμης. Στη Χίο αναβιώνουν μοναδικά έθιμα στα οποία συμμετέχουν όλοι: Ο Αγάς στα Μεστά και η Μόστρα στα Θυμιανά τις Απόκριες, ο Ρουκετοπόλεμος στο Βροντάδο το βράδυ της Ανάστασης, το Πάσχα, αλλά και τα «καραβάκια» της Πρωτοχρονιάς στη Χώρα που πρωταγωνιστούν σε ένα πρωτότυπο διαγωνισμό, ενώ κατά την διάρκεια του καλοκαιριού γίνονται πλήθος πανηγυριών, στα πλαίσια θρησκευτικών εορτασμών, με παραδοσιακή μουσική, πολύ χορό και κέφι. Στη Χίο θα βρει ο επισκέπτης μια σειρά τοπικών προϊόντων, μερικά από τα οποία είναι μοναδικά, όπως η μαστίχα και τα μανταρίνια, γλυκά του κουταλιού, παραδοσιακά ούζα και σούμα (ρακή από σύκα), λουκούμια και μαστιχόπιτες, ενώ τα παραδοσιακά της ταβερνάκια ικανοποιούν και τους πιο απαιτητικούς ουρανίσκους.

1η Ημέρα: Πειραιάς – Μυτιλήνη

Η προσκυνηματική εκδρομή στην Μυτιλήνη και τη Χίο, ξεκινάει με συγκέντρωση στο λιμάνι του Πειραιά, επιβίβαση στο πλοίο, τακτοποίηση στις καμπίνες και απόπλους για τη Μυτιλήνη. Διανυκτέρευση εν πλω.

2η Ημέρα: Μυτιλήνη

Άφιξη νωρίς το πρωί στη Μυτιλήνη. Μεταφορά και τακτοποίηση στο ξενοδοχείο. Προσκύνημα στο γυναικείο μοναστήρι του Αγίου Ραφαήλ το οποίο βρίσκεται πάνω από την κωμόπολη της Θερμής στο ύψωμα Καρυές. Εδώ φυλάσσονται τα λείψανα των Αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης, που μαρτύρησαν στα χέρια των Τούρκων και τα οστά τους βρέθηκαν ύστερα από οράματα πιστών. Η Ιερά Μονή του Αγίου Ραφαήλ έχει καταστεί, από των πρώτων ετών της λειτουργίας της, πνευματικό κέντρο, πνευματική κυψέλη, πανελληνίου (και όχι μόνο) ακτινοβολίας, χάρις και στην έκδοση και κυκλοφορία των συγγραμμάτων που εκπονεί η Οσιολογιωτάτη Ηγουμένη της Μονής, Ευγενία Κλειδαρά. Το όνομά της, έχει συνδεθεί άρρηκτα με τους Νεοφανείς Αγίους της Λέσβου Ραφαήλ, Νικόλαο και Ειρήνη, αφού η θέληση, ο δυναμισμός, η διοικητική ικανότητα και η πίστη της Ηγουμένης έχουν μετατρέψει τον κάποτε άνυδρο λόφο των Καρυών, σε μια μοναστηριακή πολιτεία - τόπο προσκυνήματος και φιλοξενίας για εκατοντάδες χριστιανούς επισκέπτες καθημερινά. Σήμερα το λαμπρό αυτό Μοναστηριακό συγκρότημα αποτελείται: Από τον κυρίως Ναό, το Καθολικό της Ιεράς Μονής προς τιμήν του Αγίου Ραφαήλ, δύο πτέρυγες κελιά για τις μοναχές, σύνολο 30 κελιά με βοηθητικούς χώρους. Μια αίθουσα υποδοχής πολύ μεγάλη. Δύο διώροφους ξενώνες μεγάλους, για τους κουρασμένους επισκέπτες που καταφθάνουν από παντού, μια πινακοθήκη Ελλήνων ζωγράφων διώροφη, μια μεγάλη Εκκλησία της Αγίας Μαγδαληνής με αγιογράφηση και μεγαλόπρεπο κωδωνοστάσιο.

Στη συνέχεια θα επισκεφθούμε το μοναστήρι του Ταξιάρχη στο Μανταμάδο, γνωστό για τη θαυματουργή εικόνα του. Ο Ταξιάρχης είναι προστάτης και πολιούχος του Μανταμάδου αλλά θεωρείται και προστάτης ολόκληρου του νησιού. Μέχρι σήμερα η εικόνα του, προκαλεί δέος με το αυστηρό ύφος του Αρχάγγελου, τα μεγάλα μάτια και το μαύρο χρώμα, τη φοβερή ρομφαία και τα επιχρυσωμένα φτερά. Η εικόνα στο εσωτερικό του ναού, είναι μία από τις ελάχιστες ανάγλυφες εικόνες σε ολόκληρο τον ορθόδοξο κόσμο. Σύμφωνα με το θρύλο, η μονή δέχθηκε την επιδρομή Σαρακηνών πειρατών, οι οποίοι κατέσφαξαν τους μοναχούς, με εξαίρεση ένα νέο δόκιμο καλόγερο, ο οποίος πρόλαβε να κρυφτεί στην οροφή της εκκλησιάς. Από εκεί είδε μετά το μακελειό, τη μορφή του Αρχάγγελου να φτερουγίζει πάνω από τα πτώματα των μοναχών. Παίρνοντας χώμα, που είχε ποτιστεί με το αίμα τους, και κερί, έφτιαξε τη μορφή του Ταξιάρχη, όπως πρόλαβε να την αντικρύσει. Σήμερα βλέπουμε μόνο το κεφάλι και όχι ολόκληρο το σώμα, όπως το είχε φτιάξει ο μοναχός. Οι πιστοί εναποθέτουν μέχρι σήμερα, ως τάματα, σιδερένια παπούτσια, επειδή η παράδοση θέλει τον Αρχάγγελο να τα φορά τις νύχτες. Η εκκλησία γιορτάζει την Κυριακή των Μυροφόρων, δύο εβδομάδες μετά την Ανάσταση, με μεγάλο θρησκευτικό και εμπορικό πανηγύρι συνοδευόμενο με ταυροθυσία και κατόπιν παρασκευή του παραδοσιακού φαγητού «κισκέκ», που διανέμεται εθιμοτυπικά στους προσκυνητές, οι οποίοι εξακολουθούν σε μεγάλο ποσοστό, να έρχονται στον Άγιο με τα πόδια την παραμονή της γιορτής, από χιλιόμετρα μακριά, αλλά και καβαλάρηδες με τα άλογά τους στολισμένα, για να τιμήσουν τον Ταξιάρχη.

Το απόγευμα επίσκεψη στην Πέτρα, το χωριό με τη χρυσή αμμουδιά και τα κρυστάλινα νερά. Προσκύνημα στο Ναό της Παναγίας της Γλυκοφιλούσας, ο οποίος βρίσκεται στο κέντρο του χωριού και είναι χτισμένος πάνω σε βράχο ύψους 40μ. και η ανάβαση γίνεται με 114 λαξευμένα στον βράχο σκαλοπάτια. Είναι λιθόκτιστος ναός, τρίκλιτου βασιλικού ρυθμού. Στο εσωτερικό του υπάρχει αξιόλογο ξυλόγλυπτο επιζωγραφισμένο τέμπλο, ξυλόγλυπτος επισκοπικός θρόνος καθώς και σπάνιες βυζαντινές εικόνες. Η εξαίρετα οχυρή του θέση δείχνει ότι κτίστηκε στην περίοδο των συχνών πειρατικών επιδρομών της υστεροβυζαντινής περιόδου. Συγκεκριμένα χρονολογείται την Γενουάτικη εποχή όπως αποδεικνύεται από την ύπαρξη οικοσήμου των Γατελούζων, που βρέθηκε σε πλάκα του λιθόστρωτου του περιβόλου. Η πρώτη εκκλησία πιθανότατα χτίστηκε το 1609 ως το Καθολικό γυναικείας Μονής. Ο Ναός δέχθηκε επισκευή το 1840, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα της Λέσβου και δέχεται μεγάλο αριθμό επισκεπτών και προσκυνητών, ειδικά κατά την περίοδο του πρώτου δεκαπενθημέρου του Αυγούστου. Αξίζει να σημειωθεί ότι η θέα που προσφέρεται από τον περίβολο είναι καταπληκτική, καθώς συνδυάζει την γραφικότητα του χωριού, του Αιγαίου Πελάγους και μικρών βραχονησίδων της περιοχής. Ελεύθερος χρόνος για βόλτα στον γραφικό Μόλυβο με το μεσαιωνικό κάστρο, τα γραφικά ταβερνάκια αλλά και τα παραδοσιακά μαγαζιά με τα τοπικά προϊόντα, το διάσημο ούζο και τις πεντανόστιμες σαρδέλες. Επιστροφή στο ξενοδοχείο μας, δείπνο και διανυκτέρευση.

3η Ημέρα: Μυτιλήνη

Πρωινό και αναχώρηση για προσκύνημα στη Μονή Λειμώνος που αποτελεί το διαμάντι του νησιού. Η Μονή Αγίου Ιγνατίου, γνωστή ως Μονή Λειμώνος εξαιτίας του λιβαδιού (λειμώνα) στο οποίο είναι χτισμένη συμπληρώνει σύντομα πέντε αιώνες συνεχούς λειτουργίας. Ιδρύθηκε το 1526 από τον Άγιο Ιγνάτιο Αγαλλιανό, κατά την παράδοση πάνω στα ερείπια Βυζαντινού μοναστηριού, και αφιερώθηκε στον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Από τις αρχές του 16ου αιώνα μέχρι σήμερα η Μονή έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη θρησκευτική, εκπαιδευτική και πνευματική ιστορία του νησιού, αλλά και στους ευρύτερους τομείς της κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας. Το πλούσιο πολιτιστικό υλικό της Μονής αποτελεί μάρτυρα της μακράς της παράδοσης, ενώ παράλληλα παρέχει σημαντικές πληροφορίες για την ανάπτυξη της περιοχής της Καλλονής και γενικότερα της Λέσβου. Οι συλλογές της Μονής περιλαμβάνουν εικόνες, χρυσοκέντητα άμφια και υφάσματα, αντικείμενα εκκλησιαστικής χρήσης, λαογραφικά κειμήλια, αλλά και πετρώματα από όλη τη Λέσβο. Ιδιαίτερης αξίας είναι επίσης η Βιβλιοθήκη της μονής, με τα χειρόγραφα και τα έντυπα βιβλία της, καθώς επίσης και το Αρχείο των ελληνικών και οθωμανικών εγγράφων της.

Στη συνέχεια θα επισκεφθούμε τη Μονή Περιβολής που βρίσκεται σε μια παράκαμψη του επαρχιακού δρόμου Καλλονής-Άντισσας, λίγο πριν την Άντισσα, στην όχθη του ποταμού Βούλγαρη. Πρόκειται για γυναικεία μονή αφιερωμένη στα Εισόδια της Θεοτόκου, η οποία ερημώθηκε κατά τα τελευταία χρόνια. Στο παρελθόν (τουλάχιστον από τον 16ο αιώνα μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα), αποτελούσε εξάρτημα της ανδρικής μονής των Ταξιαρχών Κρεοκώπου, που βρίσκεται σε απόσταση μίας περίπου ώρας απ' αυτήν, στην κορυφή του βουνού Χάλακας. Το καθολικό της μονής είναι κτισμένο στον τύπο της ξυλόστεγης βασιλικής, μικρών διαστάσεων με αξιόλογες τοιχογραφίες που χρονολογούνται στον 16ο αιώνα. Έπειτα από μια στάση στο γνωστό ψαράδικο χωριό Σίγρι, θα επισκεφθούμε το γραφικό Μεγαλόνησι ή Νησιώπη. Εκεί θα έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε ωραιότατα χερσαία και θαλάσσια τμήματα με απολιθωμένους κορμούς δένδρων. Το απόγευμα επίσκεψη στην Ερεσό, το χωριό της Σαπφούς, με την υπέροχη παραλία και τα γραφικά ουζερί κατά μήκος της. Άφιξη στο ξενοδοχείο μας, δείπνο και διανυκτέρευση.

4η Ημέρα: Μυτιλήνη – Χίος

Πρωινό και αναχώρηση για την Αγιάσο, ορεινός διατηρητέος οικισμός με μεγάλη παράδοση στα ξυλόγλυπτα και την αγγειοπλαστική. Προσκύνημα στην Εκκλησία της Παναγιάς, με τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Βρεφοκρατούσας. Ο ναός «Η Κοίμηση της Θεοτόκου», περισσότερο γνωστή ως Παναγία της Αγιάσου, είναι από τα πιο σημαντικά προσκυνήματα του νησιού, με πλούσια ιστορία, που ξεκινά από την περίοδο της Εικονομαχίας. Αρχικά, όταν ακόμη δεν υπήρχε ο οικισμός, λειτούργησε σαν μοναστήρι εικονολατρών, όπου φυλάσσονταν σημαντικά κειμήλια, φερμένα από τα Ιεροσόλυμα, ανάμεσα στα οποία και η εικόνα της Παναγίας, που φέρει την επιγραφή «Αγία Σιών», απ' όπου πιθανολογείται ότι προέρχεται και το όνομα Αγιάσος. Σύμφωνα με την παράδοση, η εικόνα είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Το 1173 εγκαινιάστηκε ο ναός, όπου μεταφέρθηκαν όλα αυτά τα σημαντικά κειμήλια. Ο ναός γιορτάζει το Δεκαπενταύγουστο, όπου πλήθος κόσμου φθάνει στην Αγιάσο, ενώ πολλοί ντόπιοι ανεβαίνουν με τα πόδια από πολλά χωριά του νησιού. Περιπλάνηση στα γραφικά σοκάκια της Αγιάσου και στα καταστήματα Λαϊκής τέχνης και κεραμικής.

Επιστροφή στη Μυτιλήνη και επίσκεψη σε μερικούς από τους σημαντικότερους ναούς της πόλης. Ο Ιερός ναός του Αγίου Θεράποντος είναι το μεγαλύτερο κτίσμα, που δεσπόζει με τον επιβλητικό όγκο του στην πόλη της Μυτιλήνης. Είναι το βασικό χαρακτηριστικό της Μυτιλήνης και ο επισκέπτης καθώς φτάνει ακτοπλοϊκώς στο νησί αντικρίζει την πόλη να απλώνεται αμφιθεατρικά μπροστά του κατά μήκος της παραλίας και ανάμεσα στα χαμηλά μαγαζιά και σπίτια φαντάζει ο τεράστιος ναός του Αγίου Θεράποντα. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα και επιβλητικότερα κτίρια της Μυτιλήνης το οποίο κατασκευάστηκε από τη μελέτη Μυτιληναίου αρχιτέκτονα του Αργυρίου Αδαλή. Η κατασκευή του ναού άρχισε τον 19ο αιώνα και διήρκησε 80 χρόνια. Το 1900 ο ναός λειτούργησε ημιτελής.

Ο μητροπολιτικός ναός της Μυτιλήνης βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και είναι αφιερωμένος στον Άγιο Αθανάσιο. Χρονολογείται στα τέλη του 16ου-αρχές 17ου αι. Έχει υποστηριχθεί ότι ο ναός έγινε μητροπολιτικός το 1721, όταν ο μητροπολίτης Μυτιλήνης Νικόδημος Αίναζης έχτισε στον περίβολο του ναού τη μητροπολιτική του κατοικία. Ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης τρουλαίας βασιλικής. Εσωτερικά είναι κοσμημένος με αγιογραφίες του Λέσβιου ζωγράφου Bασιλείου Κεσακλή, τις οποίες φιλοτέχνησε το 1901. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το τέμπλο του ναού, ένα από τα ωραιότερα δείγματα της μεταβυζαντινής ξυλογλυπτικής της Λέσβου. Στη διακόσμηση του τέμπλου επικρατεί έντονη διάθεση για τη λεπτομερή απόδοση μοτίβων φυσιολαϊκότροπου χαρακτήρα. Ιδίας τεχνοτροπίας με το τέμπλο είναι η αγία τράπεζα και ο αρχιερατικός θρόνος. Το εντυπωσιακό κωδωνοστάσιο του ναού, το οποίο ανεγέρθηκε το 1882, παρουσίαζει στοιχεία που παραπέμπουν στο νεογοτθικό ρυθμό. Έχει ύψος τριάντα τριών μέτρων και είναι κτισμένο, όπως και ο ναός, με ''σαρμοσακόπετρες'', πέτρες δηλαδή από το φημισμένο μικρασιατικό λατομείο ''Σαρμοσάκ''.

Η εκκλησία των Αγ. Θεοδώρων ιδρύθηκε το 1795 μΧ. Ιστορικά ανήκει στην μεταβυζαντινή περίοδο, εξωτερικά έχει κλειστεί από παντού πλακόστρωτη αυλή που φιλοξενεί το μνημείο και δείχνει την στενότητα του χώρου της Μεσαιωνικής Μυτιλήνης. Οι «θεοδωριανοί» είναι μια από τις παλαιότερες ενορίες της πόλης. Εδώ ακριβώς τίθεται και το θέμα της θέσης του παλιού Μητροπολιτικού ναού της πόλης. Γνωρίζουμε ότι ετιμάτο σ' αυτόν η Αγία Θεοδώρα της Λέσβου. Σε αυτόν τον ναό χειροτονήθηκε ο Μητροπολίτης Γεώργιος τον 9ο αιώνα. Ήταν αφιερωμένος στην Αγία και ένδοξη Θεοδώρα και οι Άγιοι Θεόδωροι τότε βρίσκανε την προέκταση στην όχθη του τότε λιμανιού. O Εύριπος είχε «μολωθεί» στο κεντρικό του τμήμα (ισθμός) όπως φανερώνουν οι χάρτες αυτής της εποχής. Οπότε είναι πιθανό οι Άγιοι Θεόδωροι να βρίσκονται στη θέση του Μητροπολιτικού ναού της Αγίας θεοδώρας. Επίσης θα επισκεφθούμε το Βυζαντινό και Αρχαιολογικό Μουσείο και το Μουσείο Θεοφίλου και Τεριάντ. Μεταφορά στο λιμάνι και αναχώρηση με το πλοίο για Χίο. Άφιξη στη Χίο, τακτοποίηση στο ξενοδοχείο της διαμονής μας.

5η Ημέρα: Χίος

Πρωινό και προσκύνημα στο μοναστήρι του Αγίου Κωνσταντίνου και της Αγίας Ελένης στο Φραγκοβούνι. Η Μονή βρίσκεται κοντά στο ακρωτήρι της Αγίας Ελένης, σε απόσταση 5 χλμ. από την πόλη της Χίου. Είναι χτισμένη στα τέλη του 19ου αι. από τον Παχώμιο Αρελά στη θέση προϋπάρχοντος ναού του Αγίου Κωνσταντίνου με σκοπό να εγκατασταθούν μοναχές και η λειτουργία του ξεκίνησε το 1901. Στον περίβολο βρίσκεται το Καθολικό του ναού αφιερωμένο στον Άγιο Κωνσταντίνο, σε σταυροειδές σχήμα βυζαντινού ρυθμού το οποίο κοσμείται με τοιχογραφίες. Η Μονή αποτελείται από εβδομήντα διώροφα κελιά, την Τράπεζα, το εργαστήριο αγιογραφίας και πλαστικής, το εκθετήριο ζωγραφικής και εικονογραφίας, καθώς και από ξενώνες. Οι μοναχές εξακολουθούν να ασχολούνται μέχρι σήμερα με την αγιογραφία, την υφαντουργία, τα κεντήματα και την ιερορραφία.

Συνεχίζουμε για τη Μονή του Αγίου Μηνά, γνωστή από το ολοκαύτωμα του 1822. Σε γραφική λοξοκορφή, έξω από το Νεoχώρι, ιδρύθηκε η Μονή το 1572-1595 από τον παπά Νεόφυτο Κούμανο και το γιό του παπά Μηνά, επί πατριάρχου Ιερεμία του Β`. Στην αρχή ήταν ανδρική και από το 1932 μετατράπηκε σε γυναικεία. Στην Τουρκοκρατία διατηρούσε σχολείο και αξιόλογη βιβλιοθήκη. Είναι γνωστή στην παγκόσμια ιστορία από το ολοκαύτωμα του 1822, όπου πλήθος Χίων σφαγιάσθηκαν ή κάηκαν στο ναό και τα τείχη του Μοναστηριού. Και σήμερα ακόμη στις πλάκες του δαπέδου του ναού υπάρχουν τα ίχνη από τα αίματα των θυμάτων της Τουρκικής θηριωδίας. Σωροί από τα οστά φυλάσσονται στο Οστεοφυλάκιο των 40 Μαρτύρων, στην αυλή του Μοναστηριού. Στη Μονή οι μοναχές ασχολούνται με την αγιογραφία, λεπτοτεχνία και την ιεροραπτική.

Επόμενος σταθμός μας είναι η Ι.Μ. Παμμεγίστων Ταξιαρχών στα Νένητα. Η μονή είναι κτισμένη στην κορυφή ενός λόφου πάνω από τον κάμπο των Νενήτων σε υψόμετρο περίπου εβδομήντα μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας, σε μια περιοχή πολλή έφορη με αμπέλια, σκίνους, ελιές και γόνιμα χωράφια, με εκπληκτική θέα και προς την θάλασσα. Το πότε είναι κτισμένο το μοναστήρι δεν είναι γνωστό αλλά σύμφωνα με την παράδοση, ιδρύθηκε το 1305 και από την αρχή λειτουργούσε ως γυναικείο κοινόβιο. Το σίγουρο είναι ότι η γύρο περιοχή και το μοναστήρι αποτελούσε Γενοβέζικο κτήμα, σύμφωνα και με τον Αρχιμανδρίτη Ανδρεάδη αργότερα περιήλθε στην κυριότητα της κοινότητας του χωριού των Νενήτων η οποία πούλησε τη μονή και τα κτήματά της στους Παπά Γεράσιμο Δημητρίου Μπαρμπάκη και στον Γεώργιο Κωνστ. Γεωργίτζη, αφού λόγω της καταστροφής του 1822 η μονή είχε μετατραπεί σε ερείπια.

Στη συνέχεια περνάμε από τα Αρμόλια και φτάνουμε στο ξακουστό και πανέμορφο Πυργί με τα μοναδικά "ξυστά" σπίτια. Προσκύνημα στην εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που δεσπόζει στην κεντρική πλατεία του χωριού. Ο ναός με την αυλή του κατέχουν ολόκληρη τη δυτική πλευρά της πλατείας. Σύμφωνα με επιγραφή έχει κτιστεί το 1694. Είναι τρίκλιτη βασιλική με υπερυψωμένο καμαροσκέπαστο το μεσαίο κλίτος. Αξιόλογο είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο. Η εξωτερική επιφάνεια του ναού καλύπτεται με ξυστά. Επίσης θα επισκεφθούμε και το Ναό των Αγίων Αποστόλων. Στη βορειοανατολική γωνία της κεντρικής πλατείας του χωριού υπάρχει μια στενή καμαροσκέπαστη κατωφερική στοά. Στην απόληξή της κρύβεται, κυριολεκτικά, ένα κομψοτέχνημα της βυζαντινής τέχνης, ο ναός των Αγίων Αποστόλων . Είναι ένα άριστα διατηρημένο βυζαντινό μνημείο, αντίγραφο του καθολικού της Νέας Μονής. Ο ναός των Αγίων Αποστόλων είναι το πολυτιμότερο κειμήλιο του Πυργιού, είναι το "σέμνωμά" του.

Συνεχίζοντας, θα επισκεφθούμε το μεσαιωνικό χωριό των Μεστών που διατηρείται άριστα μέχρι σήμερα και το Ναό του Μεγάλου Ταξιάρχη. Η εκκλησία είναι αφιερωμένη στους Ταξιάρχες Μιχαήλ και Γαβριήλ. Οι ντόπιοι συνήθως αποκαλούν το ναό με το όνομα "Μεγάλος Ταξιάρχης" για να τον διακρίνουν από την παλαιότερη εκκλησία των Ταξιαρχών που σήμερα ονομάζουν "Παλιό Ταξιάρχη". Ο ναός βρίσκεται στη θέση που κατείχε ο κεντρικός κυκλικός πύργος του μεσαιωνικού κάστρου. Η εκκλησία των Ταξιαρχών είναι η μεγαλύτερη της Χίου και μια από τις μεγαλύτερες της Ελλάδας. Το σημερινό τέμπλο του ναού είναι κτιστό, με τούβλα, και κατασκευάστηκε το 1895. Οι δύο εικόνες των Ταξιαρχών που κοσμούν το τέμπλο αποτελούσαν μέρος του τέμπλου του "Παλιού Ταξιάρχη". Χωρίς αμφιβολία ο Νέος Ταξιάρχης αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα της παλιάς λαϊκής αρχιτεκτονικής της Χίου. Ελεύθερος χρόνος για να ξαποστάσουμε στη μαγευτική μεσαιωνική πλατεία των Μεστών και σε ένα από τα γραφικά καφενεία της, που σκεπάζονται από τα τεράστια αιωνόβια δέντρα. Το απόγευμα άφιξη στο ξενοδοχείο μας, δείπνο και διανυκτέρευση.

6η Ημέρα: Χίος

Πρωινό και αναχώρηση για το γυναικείο μοναστήρι της Παναγίας Βοήθειας. Μόλις 3χλμ. από την πόλη, χτισμένο στο λόφο της περιοχής Φραγκομαχαλάς, με θέα όλη τη χώρα του νησιού βρίσκεται το με πολλούς κόπους, ιδρώτα και λαχτάρα του αειμνήστου γέροντα Αγ. Άνθιμου για την αποπεράτωση του, μοναστήρι της Παναγίας Βοήθειας. Είναι από τα μοναδικά μοναστήρια, σε όλο τον Ελλαδικό χώρο που φιλοξενούσε 80 μοναχές με καθοδηγητή και πατέρα τους τον γέροντα Άνθιμο. Ένας μοναχός με πλούσια χαρίσματα, και θεραπευτικές ικανότητες, που μπορεί ο επισκέπτης της Μονής να λάβει γνώση μέσα από το ομώνυμο βιβλίο «Ο Γέροντας». Κατά την περιήγηση στον προαύλιο χώρο, νοιώθει κανείς τον χρόνο να σταματάει. Ένα φαινόμενο που είναι αισθητό σε κάθε επισκέπτη. Στο εσωτερικό του Ιερού ναού βρίσκεται η Κάρα του Οσίου. Πολλοί επισκέπτες κατά την είσοδό τους στο ναό, γίνονται μάρτυρες παράξενης ευωδίας, η οποία προέρχεται από το ιερό λείψανο του Αγίου.

Συνεχίζουμε για το σπουδαιότερο Βυζαντινό μνημείο του νησιού, τη Νέα Μονή Χίου. Το μοναστηριακό συγκρότημα της Νέας Μονής, το επιφανέστερο μνημείο των μεσαιωνικών χρόνων στη Χίο, ιδρύθηκε στα μέσα του 11ου αι. με αυτοκρατορική χορηγία. Η ίδρυση της μονής συνδέεται με μοναστική παράδοση, σύμφωνα με την οποία στη θέση όπου κτίσθηκε το Καθολικό είχε βρεθεί από τρεις Χιώτες ασκητές θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, κρεμασμένη σε κλάδο μυρσίνης. Οι ασκητές, Νικήτας, Ιωάννης και Ιωσήφ, προφήτευσαν ότι ο εξόριστος τότε στη Λέσβο Κων/νος Μονομάχος θα ανέβαινε στον αυτοκρατορικό θρόνο της Κωνσταντινούπολης και σε αντάλλαγμα της προφητείας τους απέσπασαν από τον μελλοντικό αυτοκράτορα την υπόσχεση πλουσιοπάροχης δωρεάς για την ανέγερση ναού στη θέση της μυρσίνης. Μετά την ανάρρηση του Μονομάχου στο θρόνο, η υπόσχεσή του πραγματοποιήθηκε και τότε ανοικοδομήθηκε το Καθολικό και στη συνέχεια διακοσμήθηκε με ψηφιδωτά. Το 1049 έγιναν τα εγκαίνια του ναού και οι εργασίες ολοκληρώθηκαν μετά το θάνατο του Μονομάχου το 1055, επί της βασιλείας της Θεοδώρας. Από το αρχικό συγκρότημα του 11ου αιώνα, διατηρούνται σήμερα το Καθολικό, η κινστέρνα (δεξαμενή), ο πύργος, τμήμα της Τράπεζας και ο ναός του Αγίου Λουκά στο κοιμητήριο της μονής, εκτός του τείχους. Η Νέα Μονή, λόγω της εξαιρετικής της σημασίας από την άποψη της Ιστορίας της Τέχνης και της Αρχιτεκτονικής, ανήκει στα μνημεία που έχουν χαρακτηρισθεί ως Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς και προστατεύονται από την UNESCO.

Επόμενος σταθμός μας είναι το μεσαιωνικό χωριό του Ανάβατου με το ιστορικό κάστρο. Συνεχίζουμε για το μεσαιωνικό χωριό των Αυγωνύμων. Στην επιστροφή, στάση στη Μονή της Κουρνάς που τιμάται στο όνομα της Ζωοδόχου Πηγής. Το μοναστήρι κτίσθηκε από Δομινικανούς Μοναχούς την περίοδο της κυριαρχίας των Φράγκων. Πρόκειται για μια εκκλησία με πλούσιο εσωτερικό διάκοσμο και με τα κελιά των μοναχών να πλαισιώνουν το μοναστήρι. Η μονή πέρασε στους Ορθοδόξους μοναχούς το 1660 και μετονομάστηκε σε Ζωοδόχο Πηγή. Στις αρχές του 20ου αιώνα ανέπτυξε δράση στην αγιογραφία και τα έργα της αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα της τοπικής αγιογραφικής τεχνικής του νησιού. Επιστροφή στην πόλη της Χίου για βόλτα στο γραφικό και κοσμοπολίτικο λιμάνι και στη συνέχεια στο ξενοδοχείο μας για δείπνο και διανυκτέρευση.

7η Ημέρα: Χίος – Πειραιάς

Πρωινό και αναχώρηση για το Ναό του Αγίου Ισιδώρου. Ο μικρός ναός του Αγίου Ισιδώρου βρίσκεται στην πόλη της Χίου, στην περιοχή Λέτσαινα. Η εκκλησία είναι κτισμένη στα ερείπια παλαιοχριστιανικού ναού και φέρει χαμηλή οριζόντια τσιμεντένια οροφή. Ακόμα και σήμερα διασώζονται ψηφιδωτά δάπεδα των τριών οικοδομικών φάσεων με γεωμετρικά μοτίβα, αλλά και γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη. Τμήμα των λειψάνων της παλαιοχριστιανικής βασιλικής καλύπτεται σήμερα από μεταγενέστερο, σχετικά μικρό ναό, ο οποίος φέρει χαμηλή οριζόντια τσιμεντένια οροφή. Διασώζονται ψηφιδωτά δάπεδα τριών οικοδομικών φάσεων (από τα μέσα του 5ου αιώνα έως τα μέσα του 6ου αιώνα) με γεωμετρικά μοτίβα, καθώς και πολλά γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη. Στο εσωτερικό του ναού υπάρχει υπόγεια θολωτή κρύπτη όπου άλλοτε φυλάσσονταν τα λείψανα του Αγ. Ισιδώρου και της Αγ. Μυρόπης, που μαρτύρησαν στην Χίο κατά την πρώτη χριστιανική περίοδο.

Στη συνέχεια περνάμε από τη Δασκαλόπετρα, όπου λέγεται οτι εκεί δίδασκε τα αρχαία χρόνια ο ποιητής Όμηρος στους μαθητές του. Συνεχίζοντας φτάνουμε στην Ιερά Μονή της Παναγίας της Μυρτιδιωτίσσης (ή του Μυρσινιδίου ή Μερσινίδι). Κτισμένη επάνω στην άκρη του βράχου, που ατενίζει τη στενή λωρίδα του Αιγαίου προς τις Μικρασιατικές ακτές, μοιάζει να ακουμπά επάνω στα κύματα. Βρίσκεται λίγο βορειότερα της κωμόπολης Βροντάδου και απέχει επτά χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα της νήσου. Τη Μονή ίδρυσε το 1887 στην τοποθεσία Παληόπυργος της Περιφερείας Βροντάδου και κάτω από τις υπώρειες του όρους Αίπους, ο ιερομόναχος Χριστοφόρος Σερέμελης, αποθησαυρίζοντας εκεί την Εικόνα της Παναγίας που βρήκε κοντά στη θάλασσα. O Xριστόφορος Σερέμελης, που γεννήθηκε στον Βροντάδο τον Οκτώβριο του 1849, αισθάνθηκε από πολύ νωρίς το Χέρι του Θεού να τον οδηγεί στον ασκητικό του βίο. Με την άδεια του Μητροπολίτη Χίου πέτυχε να πραγματοποιήσει τον διακαή του πόθο και έκτισε τον Ιούλιο του 1887 πάνω στον βράχο έναν ευκτήριο οίκο. Για να ανταποκριθεί στις ανάγκες των προσερχομένων να εγκαταβιώσουν μαζί του μοναχών συνέχισε να κτίζει κελλιά και συγχρόνως ξεκίνησε να διαμορφώνει τον ευκτήριο οίκο σε Μονή. Το έτος 1897 άρχισε την οικοδόμηση Ναού, η οποία διήρκεσε τρία χρόνια. Παρά τις παρεμβληθείσες από την τοπική τουρκική διοίκηση δυσκολίες, ο Ναός κτίσθηκε σε ωραίο βυζαντινό ρυθμό με θόλο και αφιερώθηκε στην Παναγία την Μυρτιδιώτισσα, όπου η Μονή οφείλει την επωνυμία της. 

Στη συνέχεια θα προσκυνήσουμε στο Μοναστήρι της θαυματουργής Χιοπολίτιδας, της Αγίας Μαρκέλλας. Στο κεφαλοχώρι της Βολισσού σε γραφική ακρογιαλιά βρίσκεται το κτιριακό συγκρότημα του ιερού Προσκυνήματος της Χιοπολίτιδας Αγίας Μαρκέλλας. Εδώ είναι και ο τόπος που μαρτύρησε (1500 μ.Χ.). Η Αγία που είχε καταγωγή από τη Βολισσό ορφάνεψε σε μικρή ηλικία από μητέρα. Αργότερα οι σωματικές της καλλονές άναψαν αμαρτωλούς πόθους στο σαρκολάτρη πατέρα της, στις κτηνώδεις επιθυμίες του οποίου δεν ήθελε να υποκύψει και γι αυτό εγκατέλειψε το σπίτι και κατέφυγε στα βουνά. Ο παράφρων πατέρας της την ανακάλυψε. Έβαλε φωτιά στη πυκνή βάτο που κρυβόταν και στη συνέχεια τη καταδίωξε και με το βέλος του τη πλήγωσε. Εκείνη προσευχήθηκε και παρακάλεσε να σχισθεί η πέτρα που πατούσε για να τη σώσει. Η γη άνοιξε και την κατάπιε έως το στήθος. Ο σκληρός πατέρας της την πρόφτασε και της απέκοψε τους μαστούς και ύστερα το κεφάλι, το οποίο και έριξε στη θάλασσα. Το μέρος εκείνο που καθαγιάσθηκε από την αιμόφυρτη κεφαλή της Αγίας συχνά μετατρέπεται σε θαυματουργική πηγή με ιαματικό νερό. Και στον τόπο του κρησφύγετου της βάτου, η ευσέβεια των πιστών ύψωσε συμπαθητικό ναό αφιερωμένο στο όνομά της.

Συνεχίζουμε για τη Μονή Μουνδών, η οποία ήταν το σπουδαιότερο μοναστήρι μετά τη Νέα Μονή. Η Μονή Μουνδών, στα Διευχά, είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου κι είναι σήμερα εγκαταλελειμμένη. Το καθολικό, τα παρεκκλήσια, τα κελιά και το θολοσκέπαστο πρόπυλο της εισόδου αποτελούν το υπάρχον κτιριακό συγκρότημα της Μονής. Η γνωστή ιστορία της αρχίζει το 1574, οπότε και ανακαινίσθηκε από τον Ιερομόναχο Ιάκωβο Λαγκαδιώτη. Σ` αυτήν εγκαταστάθηκαν και μόνασαν επιφανείς Χιώτες που ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την αγιογράφησή της καθότι άκμασε ως σπουδαίο θρησκευτικό ίδρυμα στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας. Είχε σπουδαία βιβλιοθήκη με αξιόλογη μεμβράνη του 1462 μΧ. που μάλλον ήταν η Διαθήκη της Όσιας Ματρόνας της Χιοπολίτιδας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η παράσταση στο κάτω μέρος του νότιου τοίχου που φέρει την επιγραφή «Ο βίος του αληθούς μοναχού». Ο σταυρωμένος μοναχός πλαισιώνεται από την απεικόνιση του Άδη στα αριστερά και σε δύο διαφορετικά επίπεδα από το κόσμο και το θάνατο. Η όλη εικονιστική σύνθεση διακατέχεται από έντονο λαϊκό φως. Το 1822 το μοναστήρι καταστράφηκε από τους Τούρκους και αργότερα ανακαινίσθηκε. Το απόγευμα μεταφορά στο λιμάνι της Χίου, επιβίβαση στο πλοίο, τακτοποίηση στις καμπίνες και απόπλους για το λιμάνι του Πειραιά. Άφιξη στον Πειραιά νωρίς το πρωί της επόμενης μέρας.