Πρόγραμμα Εκδρομής
1η Ημέρα: Αθήνα – Κατερίνη – Βέροια – Καστοριά
Πρωινή αναχώρηση από την Αθήνα και με ενδιάμεσες στάσεις, άφιξη για προσκύνημα στην Ι.Μ. Οσίου Εφραίμ του Σύρου. Στους πρόποδες του Ολύμπου, στην θέση «Παναγία», στα σύνορα των υπωρειών του Ολύμπου και των Πιερίων, κοντά στο χωριό Κονταριώτισσα της Κατερίνης, βρίσκεται κτισμένο το γυναικείο μοναστήρι του μεγάλου Πατέρα της Ορθοδοξίας Οσίου Εφραίμ του Σύρου. Μάλιστα είναι το μοναδικό προσκύνημα του Αγίου στον ελλαδικό χώρο. Το εντυπωσιακό οικοδόμημα της μονής κτίσθηκε και συνεχώς ανακαινίζεται, σε ιδιόκτητα χωράφια, που αγόρασαν οι μοναχές. Η μονή ξεχωρίζει για το φυσικό της κάλλος εντός αυτής, όπως επίσης και για την ύπαρξη ενός μικρού ζωολογικού κήπου, που εντυπωσιάζει τον επισκέπτη. Η θέα από το μοναστήρι είναι υπέροχη. Μπροστά σου, ανατολικά, βλέπεις, όχι πολύ μακριά τις καταγάλανες και φημισμένες Πιερικές ακτές μέχρι τον Θερμαϊκό κόλπο, την Νύμφη του Βορρά, την όμορφη Θεσσαλονίκη και τα περίχωρα και στο βάθος ψυχική ανάσα προς το Άγιον Όρος. Βορειοανατολικά, ξεχύνεται η όμορφη πόλη της Κατερίνης, η καρδιά του Νομού Πιερίας, που μοιάζει να κρατά το μοναστήρι στην αγκάλη του. Δυτικά, βλέπεις τα δασωμένα Πιέρια, με τα όμορφα χωριά, που παίρνουν μια υπερκόσμια όψη στο ξεψύχισμα του ήλιου, δίπλα στον επιβλητικό και πολυσυζητημένο Όλυμπο, που προβάλλει νοτίως της Μονής, με τις σπάνιες φυσικές ομορφιές του. Ανηφορικά από το χωριό, πολύ κοντά στο μοναστήρι είναι η Παναγία η Κονταριώτισσα, ένας μεγαλοπρεπής βυζαντινός μοναστηριακός ναός του 11ου αι. μ.Χ., που εορτάζει τον Δεκαπενταύγουστο.
Στη συνέχεια αναχώρηση με κατεύθυνση προς τη Βέροια. Στις πλαγιές του Βερμίου, κοντά στο χωριό Καστανιά, βρίσκεται το πνευματικό κέντρο του Ποντιακού Ελληνισμού, η Ιερά Μονή της Παναγίας Σουμελά την οποία και θα προσκυνήσουμε. Πρόκειται για μια προσπάθεια αναβίωσης της περίφημης ομώνυμης Μονής, τα ερείπια της οποίας σώζονται στο όρος Μελά, κοντά στην Τραπεζούντα του Πόντου. Την πρωτοβουλία αυτή ανέλαβαν οι Πόντιοι, με πρωτεργάτη τον Φίλωνα Κτενίδη, ιδρυτή του Σωματείου «Παναγία Σουμελά», το 1950 και ήδη στις αρχές του 1951 άρχισε να υλοποιείται. Τον Αύγουστο μάλιστα του ίδιου έτους μεταφέρθηκε η εφέστια εικόνα της Παναγίας που ζωγράφισε ο ίδιος ο Ευαγγελιστής Λουκάς από το Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών, όπου και φυλάσσονταν. Τo προσκύνημα είναι πανελλήνιας ακτινοβολίας και πλήθη πιστών περνούν για να προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα, ενώ χιλιάδες χριστιανοί συρρέουν τις ημέρες της πανηγύρεως. Αναχώρηση από τη μονή και άφιξη στην Καστοριά. Περίπατος δίπλα στη λίμνη, στη γραφική συνοικία Ντολτσό. Εδώ κάθε εποχή του χρόνου αλλάζει η όψη και τα χρώματα ενώ ξεχωριστή νότα προσφέρουν οι κύκνοι και οι αγριόπαπιες. Μαγευτική είναι η εικόνα ενώ πέφτει η νύχτα και τα φώτα της πόλης να καθρεφτίζονται σαν λαμπερά αστέρια στα ήσυχα νερά της λίμνης. Άφιξη στο ξενοδοχείο, τακτοποίηση στα δωμάτια, δείπνο και διανυκτέρευση.
2η Ημέρα: Καστοριά – Πρέσπες – Καστοριά
Μετά το πρωινό, αναχώρηση για τις Πρέσπες, τον υδροβιότοπο που έχει χαρακτηρισθεί Εθνικός Δρυμός. Ο υδάτινος όγκος των Πρεσπών ενώνει τρεις χώρες, την Ελλάδα, την Αλβανία και τη Δημοκρατία των Σκοπίων. Μέσα του κλείνει τον φυσικό πλούτο και την απόλυτη γαλήνη που κυριαρχούν σε τούτη την ξεχωριστή γωνιά της Μακεδονίας. Το δάσος της περιοχής είναι από τα πιο πλούσια της χώρας μας και καλύπτεται από βελανιδιές, πανύψηλες οξιές, σημύδες αλλά και από δέντρα μοναδικά στον ελληνικό χώρο, όπως η κενταύρια Πρέσπα και το δάσος αρκεύθου. Στα νερά των δύο λιμνών καθρεφτίζεται το φυσικό κάλος της ευρύτερης περιοχής των Πρεσπών, μιας περιοχής στην οποία έχουν βρει πολύτιμο καταφύγιο μερικά από τα πιο σπάνια είδη ζώων και πουλιών. Η πλούσια χλωρίδα και πανίδα του τόπου αυτού, η εντυπωσιακή βιοποικιλότητά του είχαν ως αποτέλεσμα να ανακηρυχθεί η περιοχή ως Εθνικός Δρυμός από το 1974. Μάλιστα, τα παραλίμνια χωριά Ψαράδες και Άγιος Γερμανός αποτελούν προστατευόμενους παραδοσιακούς οικισμούς του Δρυμού. Η Μικρή Πρέσπα και το νησάκι που υπάρχει στο κέντρο της, ο Άγιος Αχίλλειος, καθώς και συγκεκριμένες παραλίμνιες εκτάσεις, δίνουν στον Δρυμό την ταυτότητα ενός μοναδικού υγρότοπου, ο οποίος προστατεύεται από την Συνθήκη Ramsar. Οι Ψαράδες είναι ένα μικρό χωριό «ξαπλωμένο» στις όχθες της Μεγάλης Πρέσπας. Ανηφορίζοντας τις απόκρημνες πλαγιές του όρους Βροντερό με κατεύθυνση προς το απομονωμένο χωριό των Ψαράδων, η θέα προς τη λίμνη και τα απέναντι βουνά θα σας καθηλώσει. Αξίζει να σημειώσουμε πως η περιοχή αποτελούσε τόπο ασκητισμού από τον 14ο έως και τον 18ο αιώνα. Για το λόγο αυτό, σε όλα σχεδόν τα βράχια και τις σπηλιές της νότιας όχθης της Μεγάλης Πρέσπας βρίσκονται ζωγραφισμένες βυζαντινές εικόνες και επιγραφές βυζαντινού και μεταβυζαντινού ασκητισμού. Στις πλαγιές του Βαρνούντα βρίσκεται ο παραδοσιακός οικισμός του Αγίου Γερμανού, που είναι και το κέντρο της ευρύτερης περιοχής. Εκεί μπορούμε να θαυμάσουμε την ομώνυμη εκκλησία του αγίου, η οποία είναι σταυροειδής εγγεγραμμένη με τρούλο, του 11ου αιώνα. Ο ναός είναι περιποιημένος και καλοσυντηρημένος και μπορούμε να δούμε κάποιες αυθεντικές τοιχογραφίες που περιέχει από την εποχή της κατασκευής του. Το πιο εντυπωσιακό όλων είναι οι χρωματισμοί σε φούξια και γαλάζιο του εσωτερικού του ναού. Στο ίδιο χωριό βρίσκεται και η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, του 1816. Θα επισκεφθούμε τον Αγ. Γερμανό με τον ιστορικό Βυζαντινό Ναό, το νησάκι του Αγ. Αχιλλείου, και το χωριό των Ψαράδων όπου θα έχουμε και χρόνο ελεύθερο για μεσημεριανό φαγητό σε γραφική ταβέρνα του χωριού.
Το απόγευμα επιστροφή στην Καστοριά, θα δούμε τα Παραδοσιακά Αρχοντικά, τις Βυζαντινές Εκκλησίες και τους γραφικούς οικισμούς με την ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων όπως τον λόφο του Προφήτη Ηλία. Στην μακραίωνη ιστορία της Καστοριάς, μιάμιση χιλιετία από κτίσεως και δύο χιλιετίες από οικήσεως, γνώρισε πολιορκίες και κατακτήσεις από Βουλγάρους, Νορμανδούς και Τούρκους, διατηρώντας όμως μέχρι σήμερα ένα σημαντικό αριθμό βυζαντινών εκκλησιών, κειμηλίων και αρχοντικών ως τεκμήρια της κατά καιρούς ακμής της, λόγω της επιτυχημένης εμπορίας και διακίνησης των γουναρικών σε σημαντικά κέντρα της Ευρώπης. Η περιοχή της Καστοριάς αποτέλεσε τον πυρήνα προετοιμασίας και δράσης του ένοπλου απελευθερωτικού Μακεδονικού Αγώνα. Ήδη από το 1867, όπως προαναφέρθηκε, ιδρύθηκε η Εθνική Επιτροπή. Αν και στην πόλη της Καστοριάς ήταν αναμφισβήτητη η κυριαρχία του ελληνικού στοιχείου σε αρκετά χωριά της υπαίθρου υπήρχε σταδιακή και αυξανόμενη βουλγαρική διείσδυση, μετά τη σύσταση της βουλγαρικής Εξαρχίας (1870) και ιδιαίτερα μετά τον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Φυσικό επακόλουθο ήταν να οργανωθεί και να ενταθεί η αντίσταση και να αναδειχθούν σημαντικές ιστορικές μορφές, όπως ο Παύλος Μελλάς, ο Γερμανός Καραβαγγέλης και ο Ίων Δραγούμης. Η Καστοριά με τις 72 εκκλησίες της είναι η μόνη πόλη στην Ελλάδα που σώζει σε μεγάλο βαθμό αδιάλειπτα τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή μνήμη. Με εξαίρεση το Άγιον Όρος μόνο στην Καστοριά υπάρχουν φορητές εικόνες της Κρητικής Σχολής και μάλιστα πρώιμης χρονολογίας. Ελεύθερο απόγευμα στην πόλη. Επιστροφή στο ξενοδοχείο, δείπνο και διανυκτέρευση.
3η Ημέρα: Καστοριά – Νυμφαίο – Καστοριά
Πρωινή αναχώρηση για Θεία Λειτουργία. Στη συνέχεια προσκύνημα στην Ι.Μ. Παναγίας Μαυριώτισσας, που χτίστηκε το 1082 στα χρόνια του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Αλέξιου Α΄ Κομνηνού (1081-1118). Αυτός ο Βυζαντινός θησαυρός βρίσκεται σε απόσταση τεσσάρων χιλιομέτρων από το κέντρο της Καστοριάς, δίπλα ακριβώς στα νερά της λίμνης και συνεχίζει να μονοπωλεί το ενδιαφέρον Καστοριανών και ταξιδιωτών. Το καθολικό της μονής ανήκει στην κατηγορία των μονόχωρων ξυλόστεγων βασιλικών. Στα ανατολικά του ναού η αψίδα του ιερού είναι ημικυκλική, ενώ στα δυτικά σχηματίζεται ένας ευρύχωρος νάρθηκας. Ο ζωγραφικός διάκοσμος διατηρήθηκε στον ανατολικό και δυτικό τοίχο του κυρίως ναού και στον ανατολικό και νότιο τοίχο του νάρθηκα. Άλλες εξωτερικές τοιχογραφίες σώζονται στο ανοιχτό προστώο, μπροστά από την είσοδο στο καθολικό. Η μονή Μαυριωτίσσης διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο σαν πνευματικός χώρος σε όλες τις φάσεις τις ιστορίας της Καστοριάς. Έτσι εξηγείται και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον που έδειχναν γι’ αυτήν αξιωματούχοι του Βυζαντίου. Το δε καλλιτεχνικό εργαστήρι που ανέλαβε τη διακόσμηση του μνημείου, είχε άμεση σχέση με την πρωτεύουσα του βυζαντινού κράτους στην Κωνσταντινούπολη.
Αναχώρηση για προσκύνημα στην Ι.Μ. Παναγίας στην περιοχή Κλεισούρα που είναι αφιερωμένη στη Γέννηση της Θεοτόκου. Ιδρύθηκε το 1813 ως ανδρώα μονή, σε προϋπάρχουσα θέση, από τον κλεισουριώτη μοναχό Ησαΐα Πήστα. Η εκκλησιαστική παράδοση παραθέτει, ότι ο μοναχός Ησαΐας, είδε ένα όραμα όταν όταν εγκαταβιούσε στην Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους και τον οδήγησε στην ανασύσταση της μονής. Βρίσκεται χτισμένη σε μια εύφορη κοιλάδα, κάτω από την Κλεισούρα. Αποτελεί σημαντικό θρησκευτικό προσκύνημα για την περιοχή. Το συγκρότημα, με τον φρουριακό του χαρακτήρα, σώζεται στο σύνολο του. Τα υπάρχοντα κτίσματα είναι του 18ου και 19ου αιώνα. Αποτέλεσε χώρο κρυσφηγέτου την εποχή της Επανάστασης του 1821 και του Μακεδονικού Αγώνα, όπου φιλοξενήθηκε ο Παύλος Μελάς και οι συναγωνιστές του. Στο μέσον της εσωτερικής αυλής βρίσκεται το καθολικό, στο οποίο υπάρχει επιγραφή όπου ιστορείται η Μονή.
Συνεχίζουμε για την Ι.Μ. Αγίας Παρασκευής στη Βασιλειάδα. Η Μονή είναι χτισμένη στους πρόποδες του όρους Μουρίκι, που ανήκει στο ορεινό σύμπλεγμα του Ασκιού. Ιδρύθηκε σχετικά πρόσφατα το 1967, και ήταν αρχικά μετόχι της Μονής των Αγίων Αναργύρων. Αποτέλεσε αυτοτελή μονή μόλις το 1991. Η μονή είναι γνωστή τοπικά και ως Κόττορι, λόγω του τοπωνυμίου που είναι χτισμένη, αλλά και του εγκαταλελειμμένου χωριού με το ίδιο όνομα στην περιοχή. Το αρχικό καθολικό της μονής δεν υπάρχει σήμερα, είναι προγενέστερο του μοναστηριού και χτισμένο ήδη από τον 18ο αι., την ίδια περιόδο με τον ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου στη Βασιλειάδα. Το 1970 οικοδομήθηκαν τα κελιά των μοναχών και η πετρόχτιστη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, τύπου τρίκλιτης βασιλικής. Αργότερα το 1991, οικοδομήθηκε μεγαλύτερος ναός, τύπου τρίκλιτης βασιλικής με τρούλο, με μολυβδοσκέπαστη στέγη, ώστε να αποτελέσει το νέο καθολικό του μοναστηριού. Ο κύριος ναός είναι αφιερωμένος στην Αγία Τριάδα, το δεξιό κλίτος στη Γέννηση του Τιμίου Προδρόμου και το αριστερό κλίτος στην Αγία Αικατερίνη. Πρόκειται για μια ακμάζουσα ανδρώα μονή σε μια δασώδη περιοχή και με πολλούς προσκυνητές.
Το μεσημέρι θα μας βρει στο όμορφο και γραφικό χωριό Νυμφαίο, στάση για ελεύθερο μεσημεριανό φαγητό. Ένα από τα δέκα ομορφότερα χωριά της Ευρώπης (σύμφωνα με την UNESCO), βρίσκεται σε υψόμετρο 1.350 μ. στο Βίτσι, και αποτελεί μια ορεινή αποκάλυψη. Ο διατηρητέος παραδοσιακός οικισμός περικλείεται από δάσος οξιάς, ενώ τα λιθόστρωτα μονοπάτια και τα πετρόκτιστα σπίτια παραπέμπουν σε εποχές ακμής. Το Νυμφαίο (η αρχική ονομασία του ήταν Νιβεάστα, που στα βλάχικα σημαίνει νύμφη) γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθηση από το 18ο μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. Τα παλιά αρχοντικά έχουν ανακαινιστεί και μετατραπεί σε παραδοσιακούς ξενώνες, φιλόξενα στέκια και καταστήματα με τοπικά προϊόντα. Τα μνημεία όπως το Σπίτι των Χρυσικών της Νέβεσκας, ένα πρόσφατα ανακαινισμένο αρχοντικό όπου λειτουργεί Μουσείο Αργυροχρυσοχοΐας-Λαογραφίας και Ιστορίας, το κάνουν ιδανικό προορισμό για τους λάτρεις της παράδοσης και της ιστορίας.
Το απογεύμα, προσκύνημα στην Ι.Μ. Αγίων Αναργύρων που βρίσκεται στον Μελισσότοπο, ένα μικρό χωριό μόλις λίγα χιλιόμετρα από τη πόλη της Καστοριάς, πάνω σε ένα κατάφυτο ύψωμα της περιοχής. Αρχικά ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Παντελεήμονα, αλλά μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, οι μοναχοί Κοσμάς και Δαμιανός ήρθαν στο μοναστήρι και έδωσαν σε αυτό το όνομά τους. Το εξαιρετικής τέχνης επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο του ναού είχε μεταφερθεί από τη Μονή των Βλαχερνών στην Κωνσταντινούπολη. Τα κτίσματα της σημερινής μονής ανεγείρονται το 1858, ενώ στο τέμπλο υπάρχουν εικόνες του 1763. Άξια λόγου είναι η μεγάλη βιβλιοθήκη της μονής που φιλοξενούσε μοναδικά χειρόγραφα και βιβλία. Δυστυχώς όμως, το μεγαλύτερο μέρος αυτής της θρησκευτικής και ιστορικής κληρονομιάς κάηκε σε μία μεγάλη πυρκαγιά το 1947. Οι μοναχοί όμως που πέρασαν από την μονή, την φρόντισαν με ιδιαίτερη επιμέλεια, και κατάφεραν στις μέρες μας η βιβλιοθήκη της να είναι μία από τις μεγαλύτερες θεολογικές, της Δυτικής Μακεδονίας. Πρόκειται για ένα πραγματικά μεγαλόπρεπο μοναστήρι με πολλά κτίσματα. Επιστροφή στην Καστοριά, ελεύθερος χρόνος στη λίμνη. Επιστροφή στο ξενοδοχείο, δείπνο και διανυκτέρευση.
4η Ημέρα: Καστοριά – Κοζάνη – Αθήνα
Πρωινό και αναχώρηση από το ξενοδοχείο για την Κοζάνη, προσκύνημα στην Ιερά Μονή Παναγίας Μικροκάστρου αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, γνωστό ως ”ιερά Μονή της Παναγίας εν Τσιαρουσίνω”. Ο ναός χτίστηκε το 1797 και ήταν εξοχικός ναός της ενορίας Μικροκάστρου. Ως μοναστήρι αναφέρεται σε έγγραφο του 1842 όπου και τοποθετείται η ίδρυση του. Με τον νόμο συγχώνευσης των μοναστηριών το 1930-1932 το μοναστήρι της Παναγίας ήταν το μόνο που παρέμεινε, ενώ τα άλλα έγιναν μετόχια. Το 1993 η μονή μετατράπηκε σε Γυναικεία Κοινοβιακή Μονή και εγκαταστάθηκαν οι πρώτες μοναχές. Σήμερα η διαμόρφωση και ο ευπρεπισμός των αύλειων χώρων, οι ανακαινιστικές εργασίες η συγκρότηση της Αδελφότητας και η πνευματική του ακτινοβολία το καθιστούν ένα από τα σπουδαιότερα μοναστήρια στο νομό Κοζάνης. Αναχώρηση για επιστροφή στην Αθήνα.